هارد فورک چیست و چه تأثیری بر ارزهای دیجیتال دارد؟
این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که از بازار ارزهای دیجیتال مطلع نباشد یا حداقل از اطرافیان خود در مورد سرمایه‌گذاری در این بازارها مطلبی نشنیده باشد. بدیهی است افرادی که در این بازارها مشغول به کار هستند، باید از تمامی اتفاقات و اصطلاحات مربوط به این بازار مطلع باشند. ایجاد نوسان در بازار ارزهای دیجیتال به دلیل فورک (fork) یکی از مطالبی است که باید در مورد آن بدانید. در این مقاله شما را با مفهوم فورک آشنا می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که سافت فورک و هارد فورک چیست؛ همچنین تفاوت سافت فورک و هارد فورک و همچنین تأثیری که بر ارزهای دیجیتال دارند را بررسی می‌کنیم.
فورک چیست؟
فورک یکی از اصطلاحات ارز دیجیتال و در انگلیسی به معنای چنگال، در اصطلاح به معنای انشعاب و در دنیای ارز دیجیتال به معنای آپدیت یک نرم‌افزار و یا پروتکل بلاکچین ارز دیجیتال است. بلاکچین یک نوع سیستم ثبت اطلاعات زنجیره‌ای و گزارش است و همانطور که می‌دانید اطلاعات آن قابل تغییر نیستند.
هرکدام از ارزهای دیجیتال دارای قوانین خاصی هستند که به آنها پروتکل می‌گوییم. بلاکچین تابع این پروتکل‌ها است و با توجه به آنها به کار خود ادامه می‌دهد. اما گاهی ممکن است گروهی از برنامه‌نویسان یا کاربران با این قوانین مخالف باشند و یا در شبکهء یک ارز دیجیتال یا نرم‌افزار آن اتفاق بدی رخ دهد. راه حل این مشکل، اصطلاحی به نام فورک است.
توسعه‌دهندگان (Developers)، استخراج‌کنندگان (Miners) و کاربران فول نود، اعضا و شرکت‌کنندگان یک شبکه ارزی هستند. در هنگام تصمیم‌گیری برای ایجاد یک فورک جدید، بین این افراد رأی‌گیری می‌شود. احتمال هم‌پوشانی در این دسته‌ها وجود دارد. درواقع در حوزه ارزهای دیجیتال و بلاکچین، زمانی که فورک اتفاق می‌افتد، شبکه به دو بخش تقسیم می‌شود که بخش جدید، ممکن است سازگار و یا ناسازگار با قبل باشد.
حتما بخوانید: سگویت چیست و چه نقشی در تراکنش‌های بیت کوین دارد؟
علت ایجاد فورک چیست؟
فورک‌ها عامل مهمی برای ایجاد تغییر مثبت در شبکه هستند که توسط برنامه‌نویسان ایجاد می‌شود. در ادامه سه دلیل عمده برای انجام بهروزرسانی در قالب مثال مطرح می‌شود.
یک راه حل برای اختلافات فنی
در سال ۲۰۱۷، افزایش کارمزد تراکنش‌ها و کند شدن شبکه بیت‌کوین از جمله دلایلی بودند که باعث ایجاد بیت کوین‌کش شدند. درواقع بیت کوین‌کش یکی از فورک‌های بیت کوین است که به دلیل تغییر در اندازه سایز هر بلوک و تغییراتی بر روی کد ایجاد شد.
ایجاد اعتماد و بازگشت سرمایۀ از دست رفته
یک هکر ناشناس در سال ۲۰۱۶ با استفاده از یک رخنه در نرم‌افزار و هک DAO توانست بیش از ۵۰ میلیون دلار اتریوم را برای خودش منتقل کند و باعث از دست رفتن میلیون‌ها دلار از سرمایه کاربران شود. این اقدام باعث شد که نام پلتفرم اتریوم خدشه‌دار شود که در نتیجه منجر به ارائه فورک شدند تا اعتماد از دست رفته را برگردانند؛ در نتیجه عده‌ای که مخالف فورک بودند بر روی نسخه قدیمی اتریوم که اتریوم کلاسیک نام گرفت به ادامه فعالیت پرداختند و سایر افراد به شبکه جدید منتقل شدند.
به روزرسانی شبکه بلاکچین
افزودن ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدید در شبکه بلاکچین باعث حفاظت آن در برابر خطرات احتمالی می‌شود.
انواع فورک‌ها
همانطور که اشاره شد؛ بهروزرسانی جدید باعث ایجاد فورک جدید می‌شود که ممکن است سازگار و یا ناسازگار با بخش پیشین باشد.
سافت فورک (Soft fork) چیست؟
پیش از شناخت هارد فورک ابتدا باید ببینیم منظور از سافت فورک چیست؛ سافت فورک مدلی از بهروزرسانی است که سازگار با نسخه‌های قدیمی (backwards compatible)است و درواقع به موازات نسخه فورک نشده کار می‌کند. در پیاده‌سازی سافت فورک کافی‌ست اکثریت افراد نرم‌افزار خود را آپدیت کنند. سافت فورک قوانین قدیمی را منسوخ نمی‌کند و باعث ایجاد تغییر عمده نمی‌شود؛ به همین دلیل افرادی که نرم‌افزار خود را آپدیت نکرده باشند، همچنان توانایی اعتبارسنجی (Validation)، تأیید (Verification) تراکنش‌ها و شناسایی بلاک‌های جدید را دارند.
نکته حائز اهمیت در سافت فورک این است که فعالیت آن دسته از افراد و نودهایی که آپدیت را انجام نداده‌اند تحت تأثیر قرار می‌گیرد و درواقع فقط امکان دریافت بلوک‌های تولید شده از سمت نودهای جدید را دارند؛ درصورتی‌که نودهای جدید، بلوک‌های تولید شده توسط نودهای قدیمی را رد می‌کنند.
برای درک این مطلب به مثالی که در ادامه بیان شده توجه کنید. فرض کنید سایز بلاک‌ها از ۱ مگابایت به ۸۰۰ کیلوبایت تغییر کند. همانطور که گفته شد، نودهایی که آپدیت را انجام نداده‌اند می‌توانند تراکنش‌های جدید را ببینند؛ اما وقتی ماینری که نرم‌افزار خود را آپدیت نکرده است بلاک جدید خود را ثبت کند، توسط شبکه رد می‌شود. در این حالت سافت فورک به افرادی که نرم‌افزار خود را آپدیت نکرده‌اند و قابلیت‌هایشان محدود شده، یک مکانیزم ارتقا نشان می‌دهد تا انگیزه کافی برای این کار را پیدا کنند.
هارد فورک (Hard Fork) چیست؟
حال به این می‌پردازیم که هارد فورک چیست. اتفاقی که در هارد فورک می‌افتد کاملاً برعکس سافت فورک است؛ تغییرات نرم‌افزاری شبکه به گونه‌ای است که با نسخه‌های قدیمی خود ناسازگار (not backwards compatible) است. در هارد فورک تا زمانی که تمامی اعضا بهروزرسانی را انجام ندهند، قادر به تأیید تراکنش‌ها و اعتبارسنجی نخواهند بود. همچنین فعالیت نودهایی که آپدیت را انجام نداده‌اند قطع و از شبکه جدا می‌شوند.
هارد فورک و سافت فورک هر دو باعث ایجاد دو بخش می‌شوند اما در هارد فورک دو بلاکچین جدید ساخته می‌شود. بیت کوین کش و اتریم که قبلاً به آن اشاره شد، از مثال‌هایی برای هارد فورک هستند. اما خب به این معنی نیست که حتماً تمامی هارد فورک‌ها منجر به ایجاد کوین جدید می‌شوند و حیات بلاکچین قدیمی تا زمان فعال بودن نودهای آن، ادامه دارد و هارد فورک باعث متوقف شدن شبکه اصلی یک ارز دیجیتال نمی‌شود.
انواع هارد فورک چیست؟
هارد فورک براساس تغییراتی که در شبکه ایجاد می‌کند به سه نوع تقسیم می‌شود. در ادامه این مطلب از وب‌سایت OMPfinex انواع هاردفورک را بررسی می‌کنیم.
هارد فورک برنامه‌ریزی شده (Planned Hard Forks)
شامل نوعی از بهروزرسانی است که باعث می‌شود قابلیت‌ها و ویژگی‌های جدیدی به بلاکچین مورد نظر افزوده شود؛ به همین دلیل توانایی‌های بلاکچین ارتقا می‌یابد که این مسئله استقبال جامعه از هارد فورک برنامه‌ریزی شده را به دنبال دارد. این نوع هارد فورک در برنامه بلندمدت و از ابتدا در نقشه راه (Roadmap) پروژه قرار دارد و به صورت عمومی شناخته شده است.
بعد از اجرای هارد فورک برنامه‌ریزی شده تمامی اعضاء جامعه و توسعه‌دهندگان باید نرم‌افزار خود را بهروزرسانی کنند تا به صورت یکپارچه به بلاکچین جدید منتقل شوند که در این صورت بلاکچین و زنجیره قبلی از بین می‌رود. در این نوع هارد فورک کوین جدیدی به وجود نمی‌آید؛ زیرا این تغییرات در سطح کدنویسی پایه شبکه انجام می‌شود. هارد فورک‌هایی که در نقشه راه اتریوم هستند، از جمله هارد فورک‌های برنامه‌ریزی شدهاند. هارد فورک بیزانس(Byzantium) آپدیت شدۀ بلاکچین اتریوم است که با هدف بهبود خصوصیات حریم خصوصی، مقیاس‌پذیری و امنیت اتریوم طراحی شد.
هارد فورک بحث انگیز (Contentious Hard Forks)
گاهی بین اعضای جامعه، یعنی توسعه‌دهندگان و ماینرها اختلاف نظر به وجود می‌آید. این اختلاف نظر، باعث ایجاد دو گروه می‌شود. گروه جدید یک فورک در بلاکچین ایجاد می‌کنند و زمانی که تمامی افراد توانستند تغییرات مدنظر را ایجاد کنند، یک مبدأ زمانی را در نظر می‌گیرند که فورک جدید در آن فعال شود. به عنوان مثال، زمانی که بلاک شماره ۴۰۰ در بلاکچین منتشر شود، فورک جدید باید شروع به فعالیت کند. درواقع از بلاک ۴۰۰ به بعد یک انشعاب تشکیل می‌شود و از آن به بعد زنجیره دو قسمت می‌شود. یک گروه همچنان با قوانین قبل کار می‌کنند و گروه دوم با پروتکل‌های انشعاب جدید. هر یک از این گروه‌ها، بعد از تشکیل فورک، زنجیره مجزای خود را داشته و یک ارز جدید برای بلاکچین جدید به وجود می‌آورند. فورکی که در اتریوم به دلیل هک انجام شد، از این نوع فورک بود.
سکه‌های مشتق شده (Spin-off Coins)
پروتکل بیت کوین منبع باز (open source) است؛ به این معنی که تمامی افراد به کد پایه آن دسترسی دارند و می‌توانند آن را تغییر دهند و ارز جدیدی با ویژگی‌های دلخواه به وجود آورند. به عنوان مثال، لایت کوین یک فورک از بیت‌کوین بود که با تغییرات کد بیت‌کوین به وجود آمد.
زمان ساختن یک بلاک در بیت کوین ۱۰ دقیقه بود، در حالی که این زمان در لایت کوین به ۲.۵ دقیقه کاهش یافت. تغییر الگوریتم در لایت کوین از SHA256 به اسکریپت (Scrypt) دومین اتفاقی بود که در این فورک افتاد. بیشینه سکه‌های موجود (Max Supply) در بیت کوین ۲۱ میلیون است که این عدد برای لایت کوین ۸۴ میلیون است.
با توجه به آنچه گفته شد، کاهش و رفع مشکلات فعلی شبکه، افزایش سرعت شبکه و ایجاد ارز دیجیتال جدید از جمله مزایای هارد فورک هستند. همچنین ایجاد تفرقه و دو دسته شدن افراد علاقه‌مند به ارزهای دیجیتالی و به وجود آمدن نوسانات قیمتی بالا از معایب هارد فورک عنوان شدهاند. با توجه به اینکه انتقادات زیادی به فورک‌ها وارد می‌شود، باید به این نکته توجه کرد که فورک‌ها برای جامعه کریپتو مهم هستند؛ زیرا تمامی اعضاء جامعه، در فضایی دموکرات نظرات و پیشنهادات خود را بیان می‌کنند.
تفاوت سافت فورک و هارد فورک چیست؟
طبق آنچه گفته شد، پنج تفاوت مهم برای سافت فورک و هارد فورک وجود دارد.
- سطح (Level): در هارد فورک تغییرات در پروتکل و قوانین شبکه است که در نتیجه به منجر به ایجاد تغییراتی در نرم‌افزار می‌شود. این تغییرات در سافت فورک در سطح شبکه است؛ یعنی تغییر در نحوه انجام تراکنش‌ها و فرآیندها.
- توان (Power): در سافت فورک به ۵۱ درصد از قدرت شبکه نیاز داریم درحالی که در هارد فورک به چنین توانی نیاز نیست.
- بهروزرسانی (Upgrade): در هارد فورک، برخلاف سافت فورک نیاز است که تمامی کاربران آپدیت شبکه را انجام دهند.
- شکاف (Split): در هارد فورک جدایی و انشعاب ایجاد می‌شود، اما در سافت فورک اینطور نیست.
- حمله DOA: به معنی «تشکیلات خودمختار غیر متمرکز» است. درصورت حمله DOA، هارد فورک توانایی مقابله را دارد. اما سافت فورک توانایی پس‌گیری سرمایه از مهاجمان را ندارند.
پس از ایجاد فورک جدید و تقسیم شبکه به دو بخش مجزا، ممکن است سه حالت اتفاق بیفتد:
- هارد فورک ناسازگار: یکی از بلاکچین‌ها مورد استقبال افراد بیشتری قرار گرفته و بر دیگری مسلط شود. اگر در این حالت سکه جدیدی تولید شود، ممکن است قیمت کمتری داشته باشد.
- هارد فورک سازگار: ممکن است هر دو بلاکچین مورد استقبال افراد قرار بگیرند و با تعداد کاربران یکسان و به صورت مستقل به فعالیت خود ادامه دهند.
- هارد فورک نیمه سازگار: گاهی هم ممکن است هر دو مورد استقبال قرار بگیرند اما یکی از آن دو محبوب‌تر باشد. مانند بیت کوین کش که به فعالیت خود ادامه داد اما به اندازه‌ی بیت کوین به شهرت نرسید.
هارد فورک چه تأثیری بر ارزهای دیجیتال دارد؟
همانطور که گفته شد، به دلیل متن باز بودن بیت کوین، هارد فورک‌های زیادی ممکن است اتفاق بیفتد اما همه آنها توانایی تأثیر گذاشتن بر بازار را ندارند؛ آن چیزی که مورد بررسی قرار می‌گیرد و بر بازار ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد فورک‌های اساسی با پشتیبانی رهبران فضای ارز دیجیتال هستند. فورک‌های قدرتمند می‌توانند باعث بالا رفتن، سقوط کردن و یا نابودی یک رمزارز شوند.
شخصی که از اتفاقات بازار ارز آگاه باشد و فورک‌ها را بشناسد، ممکن است حدس بزند که در آینده ارز جدیدی به نام بیت کوین کش به وجود می‌آید. حال اگر این شخص مقدار قابل توجهی بیت کوین داشته باشد، با توجه به این که کیف پول ارز دیجیتال او از ارز دیجیتال بیت کوین پشتیبانی می‌کند، پس می‌داند به ازای همان مقداری که بیت کوین دارد، بیت کوین کش خواهد داشت. به همین دلیل انگیزه بیشتری برای افزایش بیت کوین خود دارد تا به بین کوین کش بیشتری برسد و به این صورت این شخص و سایر سرمایه‌داران باعث اثرگذاری صعودی بر یک فورک می‌شوند.
معمولاً قبل از وقوع یک فورک، قیمت آن ارز دیجیتال افزایش می‌یابد؛ اما بعد از انشعاب و ایجاد دو زنجیره، ارزش آن تقسیم شده و در نتیجه کاهش می‌یابد. به عنوان مثال قیمت بیت کوین به دلیل فورک بیت کوین کش از ۲۸۰۰ دلار به ۲۷۰۰ دلار کاهش یافت. شما همین الان می‌توانید قیمت این ارزها و سایر ارزهای دیجیتال را در صفحه قیمت لحظه‌ای ارزهای دیجیتال او ام پی فینکس مشاهده کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از OMPfinex سعی کردیم به طور کامل بیان کنیم که هارد فورک چیست؟ باید بدانید که فورکی قابل اعتماد است که قبل از وقوع، کد منبعش را منتشر کند؛ در این صورت توسعه دهندگان کیف پول، امکان توسعه را دارند. فورک‌ها بخش جداناپذیر از دنیای رمزارزها و بلاکچین‌ها هستند. درست است که گاهی فورک‌هایی رخ داده‌اند که نتایج منفی داشته یا کلاهبرداری بودند اما نباید نسبت به آنها همیشه بدبین بود؛ چرا که در بسیاری از مواقع، شاهد فورک‌هایی هستیم که باعث رشد شبکه بودند. به این نکته توجه کنید که تا زمانی که از امنیت و کارکرد فورک جدید اطمینان حاصل نکرده‌اید، تراکنش‌های خود را با آن ارز جدید انجام ندهید.
