روانشناسی ترید در بازار ارز دیجیتال و انواع ریسک در معامله
به‌کارگیری اصول روانشناسی ترید در بازار ارز دیجیتال برای معامله‌گران موضوعی حیاتی است. بسیاری از افراد، معامله‌گری را صرفا یک مهارت فنی می‌بینند. آن‌ها با چند جلسه تمرین وارد بازار می‌شوند. به احساساتی که مانع کسب سودشان خواهد شد، اعتنایی نمی‌کنند. جای تعجب ندارد اکثر معامله‌گران روزانه سرمایه خود را از دست می‌دهند. این اتفاق در کمتر از یک سال رخ می‌دهد. با گسترش صرافی‌های ارز دیجیتال، سرمایه‌گذاران خرد زیادی وارد این صنعت شده‌اند. این افراد عموما تجربه کافی ندارند. این مسئله رفتارهای پرخطر در ترید را گسترش داده‌است. نبود چارچوب قانونی جهانی نیز به این موضوع دامن می‌زند. برای درک بهتر روانشناسی ترید، باید به دو سوال کلیدی پاسخ دهیم. سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال چه کسانی هستند؟ چه احساساتی بر تصمیمات آن‌ها تاثیر می‌گذارد؟ پاسخ به این سوالات به شما در تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند. شما با این پاسخ‌ها ذهنیت حاکم بر بازار را بهتر درک خواهید کرد.
روانشناسی ترید چیست؟
روانشناسی ترید (Trading Psychology) وضعیت ذهنی و احساسی معامله‌گر را مطالعه می‌کند. همچنین تاثیر آن بر تصمیم‌گیری‌های او را بررسی می‌نماید. موفقیت شما در بازارهای مالی به یک عامل بستگی دارد. شما باید با سودها و ضررهای خود به درستی مواجه شوید. باید به ترید کردن مانند یک کسب‌وکار نگاه کنید. عدم مداخله احساسات، کلید موفقیت در این کسب‌وکار خواهدبود. پیش از ورود به جزئیات، با ماهیت بازارهای کریپتو بیشتر آشنا شویم.
· بازار ۲۴ ساعته: بازارهای ارز دیجیتال هرگز تعطیل نمی‌شوند. این یعنی همیشه فرصتی برای کسب درآمد وجود دارد. اما این بازار انعطاف و انضباط بیشتری نسبت به بازارهای سنتی می‌طلبد.
· نوسانات قیمت: بازار رمزارزها به شدت پرنوسان به شمار می‌رود. گاهی قیمت یک ارز دیجیتال با توییت یک فرد مشهور تغییر می‌کند. یا با دگرگونی ناگهانی تمایلات جامعه، رشد یا سقوط چشمگیری را تجربه می‌نماید. این نوسانات شدید می‌توانند فرصت‌های معاملاتی جذابی ایجاد کنند. اما بازار همیشه در یک جهت خاص حرکت نمی‌کند. گاهی برای مدتی طولانی در یک محدوده ثابت نوسان خواهدکرد. معامله در این شرایط نیازمند رویکرد خاص خود است. برای یادگیری کامل این روش، مقاله ما در مورد بهترین استراتژی رنج در بازار کریپتو را مطالعه فرمایید.
· تمایلات و ذهنیت سرمایه‌گذاران: آینده یک پروژه رمزارز به باور سرمایه‌گذاران وابسته به نظر می‌رسد. اظهارنظرهای تحلیل‌گران و اینفلوئنسرها در شبکه‌های اجتماعی تمایلات بازار را تغییر می‌دهد.
· پیروی قیمت‌ها از بیت کوین: قیمت اکثر آلت‌کوین‌ها از نوسانات قیمت بیت کوین پیروی می‌کند.
روانشناسی ترید در بازار ارز دیجیتال
طبق نظرسنجی‌ها، حس رقابت‌جویی در میان سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال بسیار بالاست. بسیاری از آن‌ها این فعالیت را به قمار تشبیه کرده‌اند. این یافته‌ها با ویژگی‌های روانشناسی معامله‌گران این بازار همخوانی دارد.
- تعاملات اجتماعی: سرمایه‌گذاران این حوزه عموما افرادی برون‌گرا و اجتماعی هستند. اما در عین حال حس رقابت‌جویانه بالایی دارند.
- اطمینان و اعتماد به نفس بیش از حد: تحقیقات نشان می‌دهد معامله‌گران تازه‌وارد به توانایی‌های خود بیش از حد اطمینان دارند. آن‌ها نگاهی غیرمنطقی به آینده پروژه‌ها پیدا می‌کنند.
- آماده برای ماجراجویی: این افراد به راحتی تجارب جدید را می‌پذیرند. این موضوع به ارتقای مهارت‌هایشان کمک می‌کند. اما همین ویژگی می‌تواند منجر به شتاب‌زدگی و عدم نظم ذهنی شود.
- ترس از دست دادن (فومو / FOMO): این پدیده روانی به معنای ترس از جاماندن از بازار است. تقلید از دیگران یکی از رایج‌ترین رفتارهای پرخطر در ترید محسوب می‌شود.
رفتارهای پرخطر در ترید با تکیه بر هیجان
عملکرد سرمایه‌گذار در موقعیت‌های مختلف، بخش مهمی از روانشناسی ترید را تشکیل می‌دهد. مواردی چون فومو, طمع, ناامیدی و اضطراب می‌توانند نظم بازار را بر هم بزنند.
- از دست دادن پول: هیچ‌کس دوست ندارد پول از دست بدهد. معامله‌گران تازه‌کار پس از ضرر، کنترل خود را از دست می‌دهند. آن‌ها برای جبران آن تلاش می‌کنند که به ضررهای بزرگ‌تر ختم خواهدشد. این در حالی است که معامله‌گران حرفه‌ای از ریزش بازار هم سود می‌گیرند. توانایی کسب سود در بازارهای ریزشی یکی از ویژگی‌های آن‌هاست. برای آشنایی با این رویکردها، خواندن مقاله معرفی ۳ روش معامله ارز دیجیتال در بازارهای نزولی را به شما توصیه می‌کنیم.
- نگرش اشتباه: بسیاری با هدف «یک‌شبه پولدار شدن» وارد این حوزه می‌شوند. تصاویر لوکس و سبک زندگی لاکچری این باور غلط را تقویت کرده‌است. برخی با نام «تریدر» این تصاویر را در شبکه‌های اجتماعی به نمایش می‌گذارند.
- پول‌سازی: کسب چند سود موفق و پی‌درپی، به معامله‌گر حس شکست‌ناپذیری می‌دهد. این حس باعث فراموشی نظم کاری او خواهدشد.
- فرصت‌های بی‌نهایت برای معامله: بازار ۲۴ ساعته کریپتو یک تله ذهنی ایجاد می‌کند. این تله ذهنی شما را به معامله دائمی تشویق می‌کند. این امر منجر به ترید بیش از حد (Overtrading) و تصمیمات شتاب‌زده خواهدشد. این رفتار هیجانی را نباید با استراتژی‌های معاملاتی سریع اشتباه گرفت. اگر به این سبک معاملاتی علاقه دارید مقاله ما با عنوان استراتژی اسکالپینگ و ۷ تکنیک آن را بشناسید؟ را بررسی کنید.
- شایعات: تصمیم‌گیری بر اساس شایعات شبکه‌های اجتماعی نتیجه خوبی ندارد. این کار تنها منجر به از دست رفتن پول می‌شود.
تله‌های ذهنی و روانی در ترید کدامند؟
علاوه بر هیجانات آشکار، تله‌های ذهنی ناخودآگاه نیز وجود دارند. این تله‌ها عملکرد منطقی معامله‌گر را مختل می‌کنند. همچنین او را به سومت رفتارهای پرخطر سوق می‌دهند.
- سوگیری تأییدی (Confirmation Bias): این سوگیری باعث انتخاب اطلاعات گزینشی می‌شود. فرد فقط اطلاعاتی را می‌بیند که باورهای اولیه‌اش را تأیید می‌کنند. او شواهد متناقض را نادیده می‌گیرد. این رفتار مانع از دیدن واقعیت‌های بازار خواهدشد. این سوگیری یک موقعیت زیان‌ده را تا نابودی سرمایه حفظ می‌کند. زیرا ذهن اجازه پذیرش اشتباه را به او نمی‌دهد.
- زیان‌گریزی (Loss Aversion): از نظر روانی، درد ناشی از زیان بسیار شدیدتر از لذت سود است. این ویژگی باعث نگهداری معاملات زیان‌ده می‌شود. معامله‌گران به امید بازگشت قیمت، پوزیشن خود را نمی‌بندند. اما معاملات سودده را خیلی زود نقد می‌کنند. آن‌ها از ترس از دست دادن سود، این کار را انجام می‌دهند. این رفتار دقیقا برعکس یک استراتژی موفق عمل می‌کند.
- اثر لنگر انداختن (Anchoring Bias): این تله ذهنی با تکیه بر اولین اطلاعات دریافتی رخ می‌دهد. فرد تصمیمات بعدی خود را بر اساس همان داده اولیه شکل می‌دهد. این امر مانع از تصمیم‌گیری منطقی و سازگار با شرایط فعلی بازار خواهدشد. همچنین انعطاف‌پذیری معامله‌گر را از بین می‌برد.
- رفتار گله‌ای (Herding Behavior): این رفتار تمایل به پیروی از اقدامات یک گروه بزرگ است. فرد در این حالت تحقیق مستقل انجام نمی‌دهد. در بازار ارز دیجیتال، این پدیده به شکل فومو ظاهر می‌شود. افراد از ترس جاماندن، یک رمزارز را در اوج قیمت خریداری می‌کنند. در حالی که سرمایه‌گذاران بزرگ در حال فروش به آن‌ها هستند.
چگونه می‌توان تأثیر تله‌های روانی را در ترید کم کرد؟
کاهش تأثیر احساسات و تله‌های روانی برای موفقیت بلندمدت حیاتی به نظر می‌رسد. اولین گام، ایجاد یک برنامه معاملاتی (Trading Plan) مدون و دقیق خواهدبود. این برنامه باید شامل نقاط ورود، حجم معامله و استراتژی مدیریت ریسک باشد. برای اجرای دقیق این برنامه، باید بتوانید سفارش‌های خود را به درستی ثبت کنید. توصیه می‌کنیم مقاله کامل ما در زمینه
آشنایی با انواع سفارش خرید و فروش ارز دیجیتال را مطالعه کنید. همچنین درک ساختار دفتر سفارشات (Order Book) اهمیت دارد. شما باید نقش خود را در آن ایفا کنید. باید بدانید آیا با سفارش خود به بازار نقدینگی می‌دهید یا از آن نقدینگی برمی‌دارید. این کار در مدیریت هزینه‌ها موثر واقع خواهدشد. درک این مفهوم به بهینه‌سازی کارمزدهای شما کمک می‌کند. بنابراین برای اطلاعات بیشتر، مطالعه مطلب آشنایی با Taker و Maker در ارز دیجیتال را از دست ندهید. در نهایت، نقطه خروج نیز به اندازه نقطه ورود مهم تلقی می‌شود. بسیاری از سودها به دلیل طمع یا تردید از دست می‌روند. برای پیدا کردن بهترین نقطه خروج, باید با روش‌های مختلف آن آشنا شوید. مطالعه راهنمای ما در مورد معرفی ۵ استراتژی خروج در ارز دیجیتال می‌تواند بسیار مفید باشد.
عواقب نادیده گرفتن روانشناسی ترید
نادیده گرفتن جنبه‌های ذهنی معامله‌گری پیامدهای ویرانگری دارد. مهم‌ترین آن از دست دادن کل سرمایه خواهدبود. معامله‌گران در چرخه‌ای از «معاملات انتقامی» برای جبران ضرر می‌افتند. این چرخه به زیان‌های بزرگ‌تر ختم می‌شود. علاوه بر این، آسیب‌های جدی به سلامت روان از دیگر عواقب خطرناک این بی‌توجهی است. این آسیب‌ها شامل استرس مزمن، اضطراب و افسردگی هستند. در نهایت، این رویکرد معامله‌گری را به قمار تبدیل می‌کند. در این حالت تحلیل منطقی جای خود را به هیجان می‌دهد. این واقعیت با تشبیه ۶۸ درصدی سرمایه‌گذاران از ترید به قمار تأیید شده‌است.
معرفی کتاب در جهت پرورش ذهنیت معامله‌گر
مطالعه منابع معتبر در تقویت ذهنیت و روانشناسی معامله‌گری بسیار راهگشاست. کتاب‌های «معامله‌گر منضبط»، «جادوگران بازار» و «خاطرات یک تریدر» از پایه‌های اصلی ادبیات روانشناسی بازار محسوب می‌شوند. کتاب «معامله‌گر منضبط» بر ایجاد چارچوب ذهنی منظم تمرکز دارد. مجموعه «جادوگران بازار» با معامله‌گران موفق مصاحبه کرده‌است. این کتاب بینش‌های بی‌نظیری از طرز فکر آن‌ها ارائه می‌دهد. «خاطرات یک اپراتور سهام» داستان زندگی جسی لیورمور را روایت می‌کند. او یکی از اسطوره‌ای‌ترین معامله‌گران تاریخ بوده‌است. این کتاب درس‌های جاودانه‌ای درباره طمع، ترس و مدیریت ریسک بیان می‌کند.
- «معامله‌گری در ناحیه» (Trading in the Zone) اثر مارک داگلاس: این کتاب به عنوان انجیل روانشناسی ترید شناخته می‌شود. این اثر کلید موفقیت را در ذهنیت مبتنی بر احتمالات می‌داند. داگلاس به معامله‌گران برای پذیرش کامل ریسک کمک می‌کند. شما با کمک آن بدون وابستگی احساسی، استراتژی خود را اجرا خواهیدکرد.
- «بازی ذهنی ترید» (The Mental Game of Trading) اثر جرد تندلر: جرد تندلر در این کتاب یک رویکرد بسیار عملی ارائه می‌دهد. او یک سیستم گام به گام برای شناسایی ریشه مشکلات ذهنی آموزش خواهدداد. این کتاب به شما در رفع طمع و ترس کمک می‌کند. این کتاب برای معامله‌گران یک نقشه راه دقیق ترسیم می‌نماید.
- «تفکر، سریع و کند» (Thinking, Fast and Slow) اثر دنیل کانمن: این شاهکار دنیل کانمن، برای هر معامله‌گری ضروری تلقی می‌شود. او دو سیستم فکری انسان را تشریح می‌کند. (سریع و احساسی در مقابل کند و منطقی). او نشان می‌دهد اعتماد به سیستم سریع منجر به انواع سوگیری‌های شناختی خواهدشد. همان سوگیری‌هایی که باعث تو illusion کنترل در معامله‌گران می‌شود.
روانشناسی ترید: سلاح مخفی معامله‌گران موفق
موفقیت در معامله‌گری ارزهای دیجیتال یک سفر درونی برای تسلط بر ذهن است. کنترل احساساتی چون ترس و طمع، ستون‌های اصلی یک عملکرد پایدار را تشکیل می‌دهد. غلبه بر تله‌های شناختی نیز از دیگر ستون‌های موفقیت به شمار می‌رود. اما فراتر از این‌ها، دو فضیلت کلیدی دیگر نیز وجود دارد: صبر و انعطاف‌پذیری. صبر به معنای انتظار برای شکل‌گیری یک موقعیت معاملاتی ایده‌آل است. یعنی به هر فرصت مشکوکی که بازار پیش روی شما قرار می‌دهد، ورود نکنید. از سوی دیگر، انعطاف‌پذیری ذهنی به شما اجازه پذیرش یک واقعیت را خواهدداد. هیچ استراتژی‌ای برای همیشه کارساز نیست. یک معامله‌گر حرفه‌ای استراتژی خود را با شرایط متغیر بازار تطبیق می‌دهد. این ترکیب میان انضباط, صبر و سازگاری تفاوت‌ها را رقم می‌زند. این موارد تفاوت یک تریدر آماتور و یک حرفه‌ای را مشخص می‌کنند.
خیلی ممنون ااز شما که خلاصه و مفید مطالب رو فرمودید