شاخص ترس و طمع (Fear & Greed) چیست؟

ترس و طمع دو جنبه اساسی روان‌شناسی انسانی هستند. در طول هزاران سال، این دو احساس نقش مهمی در بقای بشر داشته‌اند. ترس ما را از خطرات احتمالی آگاه می‌کند و از پذیرش ریسک‌های غیرضروری بازمی‌دارد، در حالی که طمع باعث می‌شود منابع بیشتری جمع‌آوری کرده و برای رویارویی با عدم قطعیت‌های آینده آماده شویم. شاخص ترس و طمع یکی از معیارهای محبوب معامله‌گران بازارهایمالی است. با استفاده از این شاخص معامله‌گران می‌توانند تصمیم‌های مالی دقیق‌تری اتخاذ کنند. در این مقاله از وبلاگ او ام پی فینکس، توضیح می‌دهیم که این شاخص چیست، چگونه کار می‌کند و چطور می‌تواند سرمایه‌گذاری رمزارزی بهتری برای شما به ارمغان بیاورد.

شاخص ترس و طمع چیست؟

شاخص ترس و طمع ابزاری برای سنجش احساسات بازار است. این شاخص که توسط بخش مالی سی‌ان‌ان (CNN Buisness)، برای ارزیابی بازار سهام طراحی شد اما بعدها توسط بنیاد آلترنیتیو (Alternative.me) برای کریپتوکارنسی نیز به‌کار گرفته‌شد. ویژگی جالب این ابزار، توانایی آن در شناسایی دوره‌های طمع شدید در میان فعالان بازار است. چنین شرایطی معمولا به بازارهایی بیش از حد صعودی منجر می‌شود که قیمت‌ها فراتر از ارزش واقعی خود افزایش می‌یابند. هدف این شاخص، نمایش این احساسات با یک متغیر عددی و ارائه تصویری کلی از وضعیت احساسی بازار است. آگاهی از اینکه احساسات سرمایه‌گذاران محتاطانه (ترس) یا خوش‌بینانه (طمع) است، می‌تواند سیگنالی مهم برای خرید یا فروش در تصمیم‌گیری‌های مالی باشد.

نحوه کار شاخص ترس و طمع چگونه است؟

اگر عدد مربوط به این شاخص پایین باشد نشان‌دهنده حاکمیت ترس در بازار است و اعداد بالاتر فراگیر شدن طمع در بازار را نشان می‌دهند، در حالی که عدد بالاتر می‌تواند خوش‌بینی سرمایه‌گذاران را نمایان کند. سرمایه‌گذاران برای آسان‌تر شدن تفسیر احساسات بازار از بازه‌های عددی زیر کمک می‌گیرند:

• ۰-۲۴: نمایانگر ترس شدید
• ۲۵-۴۴: نشان‌دهنده سطحی ملایم‌تر از ترس
• ۴۵-۵۵: بیانگر بازاری خنثی
• ۵۶-۷۵: نشان‌دهنده حس طمع در میان سرمایه‌گذاران
• ۷۶-۱۰۰: بیانگر طمع شدید سرمایه‌گذاران

اگر شما هم معتقدید احساسات سرمایه‌گذاران تاثیر زیادی در قیمت یک دارایی دارد، می‌توانید از شاخص ترس و طمع به‌عنوان یک ابزار عمومی برای ارزیابی بازار استفاده کنید.

مزایا و معایب شاخص ترس و طمع

این شاخص با ترکیب عوامل مختلف، تلاش می‌کند احساسات بازار را با استفاده از داده‌های عددی کمی‌سازی کند. با این حال، این ابزار بهتر است به‌عنوان راهنمایی برای ارزیابی احساسات بازار در نظر گرفته شود و به تنهایی نمی‌تواند سیگنال خرید یا فروش به معامله‌گران بدهد.

مطالعات مختلفی شاخص ترس و طمع را بررسی کرده‌اند که نتایج متفاوتی به همراه داشته‌اند. برخی تحقیقات همبستگی‌های معناداری را نشان داده‌اند، در حالی که برخی دیگر به محدودیت‌های آن اشاره کرده‌اند. با این حال، بسیاری از سرمایه‌گذاران و پژوهشگران، احساسات بازار را یک معیار مهم در تحلیل‌های خود می‌دانند. در ادامه به برخی مزایا و معایب نمودار ترس و طمع اشاره خواهیم کرد:

مزایای نمودار شاخص ترس و طمع

موارد زیر اصلی‌ترین مزایایی هستند که این شاخص برای تحلیل‌گران به همراه دارد:

• ساده‌سازی روند شناخت احساسات بازار: این ابزار ساده و قابل‌فهم، به معامله‌گران کمک می‌کند تا تصمیم‌های خود را با سرعت بیشتری بگیرند.
• شناسایی روندهای بازار: شاخص ترس و طمع می‌تواند به شناسایی روندهای بازار کمک کند. پایین بودن این شاخص می‌تواند نویدبخش شروع روندی صعودی باشد و بالا بودن آن احتمال شروع روندی نزولی را نشان می‌دهد.
• ارائه دیدگاه منحصربه‌فرد: شاخص ترس و طمع دیدگاهی منحصربه‌فرد از بازار ارائه می‌کند. این شاخص بر اساس احساسات معامله‌گران و سرمایه‌گذاران طراحی شده و بینش‌هایی فراهم می‌کند که ممکن است در ابزارهای تحلیلی دیگر موجود نباشد.

معایب نمودار شاخص ترس و طمع

این شاخص بی‌نقص نیست و احتمال ارائه تحلیل‌های غلط نیز دارد. موارد زیر از جمله شرایطی هستند که شاخص ترس و طمع را با خطا مواجه می‌کنند:

آسیب‌پذیر در برابر نوسانات ناگهانی: این شاخص بر اساس احساسات معامله‌گران و سرمایه‌گذاران طراحی شده که ممکن است به‌سرعت تغییر کنند. به‌عنوان مثال، یک رویداد خبری ناگهانی می‌تواند شاخص را از یک حالت افراطی به حالت دیگر منتقل کند. این تغییرات ممکن است منجر به ارائه سیگنال‌های نادرست شود و معامله‌گران را به تصمیم‌گیری‌های اشتباه بر اساس اطلاعات غیر‌دقیق وادار کند.

لزوم استفاده در کنار ابزارهای دیگر: شاخص ترس و طمع باید همراه با ابزارهای دیگر استفاده شود. نباید تنها به این شاخص برای تصمیم‌گیری اعتماد کرد. استفاده از ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال و بنیادی برای تأیید سیگنال‌های ارائه‌شده توسط این شاخص ضروری است. این رویکرد می‌تواند ریسک اشتباهات در تحلیل و تصمیم‌گیری را کاهش دهد.

محاسبه شاخص ترس و طمع در ارزهای دیجیتال

پلتفرم آلترنیتیو (Alternative.me) مفاهیم شاخص ترس و طمع سی‌ان‌ان را برای بازار کریپتوکارنسی به‌کار گرفت و نسخه‌ای مبتنی بر داده‌های متفاوت طراحی کرد. این شاخص نیز در بازه بر اساس شش داده ساخته شده است که در پایین این فاکتورها را به همراه میزان تاثیر آن‌ها شرح می‌دهیم:

نوسانات بازار (۲۵ درصد)

در این بخش، نوسانات فعلی و بیشترین کاهش قیمت بیت‌کوین اندازه‌گیری شده و با میانگین ۳۰ و ۹۰ روز گذشته مقایسه می‌شود. افزایش غیرمعمول در نوسانات بازار معمولاً به‌عنوان نشانه‌ای از وجود ترس در بازار در نظر گرفته می‌شود.

حجم بازار (۲۵ درصد)

حجم معاملات نیز بررسی و با میانگین ۳۰ و ۹۰ روز گذشته مقایسه می‌شود. ترکیب این دو داده اطلاعاتی مهم ارائه می‌دهد. به‌طور کلی، حجم بالای خرید در بازار مثبت می‌تواند نشانه‌ای از طمع یا خوش‌بینی بیش از حد سرمایه‌گذاران باشد.

شبکه‌های اجتماعی (۱۵ درصد)

در حال حاضر تحلیل احساسات در شبکه اجتماعی ردیت (Reddit) در مرحله آزمایش الگوریتم‌های جدید است و در شاخص موثر نیست. اما تحلیل شبکه اجتماعی ایکس (X.com) فعال بوده و روی شاخص اثر مستقیم دارد. تعداد پست‌ها با هشتگ‌های مرتبط برای هر ارز (در حالت عمومی فقط بیت‌کوین) و میزان تعاملات آن‌ها در بازه‌های زمانی مشخص بررسی می‌شود. نرخ بالای تعامل معمولا نشان‌دهنده افزایش توجه عمومی به یک ارز و به‌طور بالقوه رفتار طمع‌آمیز در بازار است.

نظرسنجی ها (۱۵ درصد)

این فاکتور که مدتی است دیگر در نظر گرفته نمی‌شود، از طریق همکاری پلتفرم آلترنیتیو با وبگاه استراپل (Strawpoll.com) پلتفرم نظرسنجی عمومی تحت مالکیت آلترنیتیو انجام می‌شد. هر هفته نظرسنجی‌هایی در زمینه بازار کریپتو انجام می‌گرفت که بین ۲,۰۰۰ تا ۳,۰۰۰ رأی دریافت می‌کرد. اگرچه این داده‌ها در حال حاضر تأثیر کمتری در محاسبات شاخص دارند، در اوایل تحقیقات، دیدگاه‌های مفیدی ارائه می‌دادند.

دامیننس یا تسلط بازار (۱۵ درصد)

دامیننس (dominance) یک ارز به سهم مارکت‌کپ (Market cap) آن در کل بازار کریپتو اشاره دارد. افزایش تسلط بیت‌کوین اغلب به ترس از سرمایه‌گذاری در آلت‌کوین‌های پرریسک‌تر نسبت داده می‌شود. در چنین شرایطی، بیت‌کوین به‌عنوان پناهگاهی امن برای سرمایه‌گذاران عمل می‌کند. کاهش تسلط بیت‌کوین می‌تواند نشان‌دهنده طمع سرمایه‌گذاران برای ورود به آلت‌کوین‌های پرخطر باشد. برای ارزهایی غیر از بیت‌کوین، افزایش تسلط می‌تواند نشان‌دهنده خوش‌بینی نسبت به آن ارز خاص باشد.

گوگل ترند (۱۰ درصد)

داده‌های مرتبط با جستجوهای گوگل برای موضوعات مرتبط با بیت‌کوین جمع‌آوری و تحلیل می‌شوند. تمرکز تحلیل ترس و طمع بر تغییرات حجم جستجو است. به‌عنوان مثال، در یک نمونه تاریخی (۲۹ مه ۲۰۱۸)، جستجوی عبارت «دستکاری قیمت بیت‌کوین» رشدی ۱۵۵۰ درصدی داشته که نشان‌دهنده ترس در بازار است. این داده‌ها در محاسبه شاخص نقش دارند.

شاخص ترس و طمع؛ ابزاری مکمل نه کافی

نظرات در ارتباط با کارایی این شاخص متفاوت است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ توسط کیچوان هوانگ (Qichuan Huang) به بررسی تأثیر شاخص ترس و طمع بر بیت‌کوین پرداخت. این تحقیق همبستگی میان قیمت بیت‌کوین و شاخص ترس و طمع را شناسایی کرد، اما در عین حال به برخی محدودیت‌های آن اشاره داشت. اگر قصد دارید شاخص ترس و طمع را به‌عنوان بخشی از استراتژی معاملاتی خود در کریپتوکارنسی استفاده کنید، بهتر است آن را با دیگر ابزارهای تحلیلی ترکیب کرده و سپس به معامله بپردازید. این یافته‌ها نشان می‌دهند که شاخص ترس و طمع ممکن است برای برخی از ارزهای دیجیتال کاربرد داشته باشد، اما برای سایرین نتایج محدودی ارائه می‌دهد.

پرسش‌های متداول در مورد شاخص ترس و طمع