شاخص ترس و طمع چیست؟

در دنیای سرمایه‌گذاری و بازارهای مالی، ترس و طمع جزء قوی‌ترین احساسات بوده که بر رفتار سرمایه‌گذار تاثیر زیادی می‌گذارد و به‌تبع آن، بازار هم دست‌خوش تغییرات می‌شود. شاخص ترس و طمع (The Fear & Greed Index) که توسط “CNNMoney” به‌وجود آمده، یک سنجش دارای چند عامل از تمایلات در بازار سهام است که تشخیص می‌دهد در بازه‌های زمانی مشخص کدام‌یک از این احساسات کنترل بازار را به‌دست دارند.

شاخص ترس و طمع در بازه‌های روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه اندازه‌گیری می‌شود. از لحاظ تئوری، این شاخص می‌تواند نشان‌دهنده قیمت صحیح و مناسب در بازار سهام باشد؛ منطق این شاخص به این صورت است که ترس شدید موجب کاهش قیمت سهام و طمع شدید اثر عکس خواهد داشت.

از زمانی که بازار سهام به‌وجود آمد، کاملاً واضح بود که حرکات قیمتی همیشه منطقی نیستند و اتفاقاً، احساسات نقشی کلیدی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند. بین تمام احساساتی که بر قیمت دارایی‌ها در بازار تاثیر‌گذار هستند، ترس و طمع حضور پُررنگ‌تری دارند.

هنگامی که طمع حس غالب بازار باشد، سرمایه‌گذاران به‌فکر به‌دست آوردن حداکثر سود خود می‌افتند. این درست زمانی است که روحیه سرمایه‌گذار بالا بوده و اخبار اغلب پر از خبرهای خوب است؛ و زمانی که ترس بر بازار حاکم باشد سرمایه‌گذاران درگیر جلوگیری از ضرر هستند، اعتماد به‌نفس و روحیه کافی را نداشته و تیترهای خبری نیز حاوی اخبار منفی و پیش‌بینی یک رکود دیگر در بازار هستند.

نتیجه این رفتار در بازار، نوسانات قیمت بین کانال‌های روند و محدوده‌های معاملاتی بزرگ‌تر است. بیشتر اوقات، احساسات سرمایه‌گذار در میان ترس شدید و طمع شدید قرار دارد و زمانی که احساسات خنثی هستند، بازار درکی منطقی از قیمت‌ها را نمایش می‌دهد. اما زمانی که ترس یا طمع بر بازار غلبه کرد، معاملات در سطوح قیمتی غیر عادی انجام می‌شوند.

نوسانات بازار ارزهای دیجیتال هم برای همه شناخته‌شده است. با این که این مسئله یکی از اصلی‌ترین دلایل حضور سرمایه‌گذاران در این بازار است و ریسک‌های بزرگ پاداش‌های بزرگی را هم برای آن‌ها دارد، باز هم تشخیص مسیر کلی بازار به‌هیچ عنوان کار آسانی نخواهد بود.

یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای سنجش وضعیت بازار ارزهای دیجیتال شاخص ترس و طمع (Fear & Greed Index) است. حالا بهتر است که به بررسی معنی شاخص ترس و طمع در بازار رمزارزها بپردازیم.

شاخص ترس و طمع ارزهای دیجیتال

معامله‌گران از شاخص‌های گوناگونی برای تحلیل نمودارهای رمزارزها و تشخیص عملکرد آینده آن‌ها استفاده می‌کنند. این شاخص‌ها در تحلیل‌های تکنیکال بر اساس نوسانات، حرکات قیمتی، حجم معاملات و بیشتر از همه روندها هستند.

یکی از محبوب‌ترین ابزارها میان معامله‌گران، شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال (The Crypto Fear & Greed Index) است. اما نکته جالب در مورد آن، حضور به‌عنوان یک اندیکاتورِ تشخیص روند و یک شاخص به‌صورت هم‌زمان است؛ به این معنی که این شاخص برای تشخیص قیمت، از داده‌های بسیار زیاد و متنوعی استفاده می‌کند. آدرس وب سایت شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال که به‌صورت روزانه این شاخص را به‌روزرسانی می‌کند، Alternative.me است.

شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال ، پیش‌بینی تمایلات و احساسات در بازار است که از طریق عددی بین صفر تا صد نمایش داده می‌شود. نیمه پایین‌ این بازه (صفر تا ۴۹) نشان‌گر ترس، و نیمه بالایی آن (۵۰ تا ۱۰۰) طمع را در بازار نشان می‌دهد.

با استفاده از عوامل روان‌شناختی در بازار، مشخص شده که طمع زمانی در بازار است که دارایی‌ها بیش از حد خریداری شده‌اند (اشباع خرید) و تعداد خریداران هم زیاد است؛ و در هنگام حضور ترس، این مسئله برعکس بوده و دارایی‌ها بیش از حد فروخته شده‌اند (اشباع فروش).

در موقعیت اول، سناریویی که وجود دارد احتمال متوقف شدن خرید دارایی و کاهش قیمت آن است؛ در حالی که عکس این شرایط در هنگام ترس به‌وجود می‌آید. از این رو می‌توان به این نتیجه رسید که با استفاده از برنامه شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال در استراتژی‌های معاملاتی، می‌توان زمان ورود به بازار و خروج از آن را تشخیص داد.

زمانی که میزان این شاخص به یکی از حد‌های نهایی خود برسد (صفر یا ۱۰۰)، معامله‌گران رمزارزها می‌توانند انتظار برعکس‌شدن مسیر بازار را داشته باشند. بطور ساده‌ و دقیق‌تر، این اعداد ترس یا طمع شدید را در بازار نشان داده که منجر به برعکس‌شدن شرایط می‌شود. اگر عدد این شاخص به ۵۰ برسد، شرایط بازار خنثی درنظر گرفته می‌شود.

شاخص ترس و طمع بیت کوین چیست؟

به‌دلیل این‌که آلت‌کوین‌ها به حرکات قیمتی بیت‌ کوین وابسته هستند، امتیازدهی در شاخص ترس و طمع به‌طور اختصاصی از طریق داده‌های مربوط به بازار بیت‌کوین انجام می‌شود و این اطلاعات شامل: نوسانات، حجم بازار، شبکه‌های اجتماعی، سلطه بیت‌کوین بر بازار و داده‌های گوگل ترِندز (Google Trends) می‌شوند. مجموع این داده‌های اختصاصی، شاخص ترس و طمع بیتکوین را تشکیل می‌دهد.

نوسانات ۲۵ درصد این شاخص را در بر گرفته که تغییرات قیمتی بیت‌کوین را نشان می‌دهند. شاخص ترس و طمع بیت کوین برای تعیین میزان نوسانات، از داده‌های بازار در ۳۰ و ۹۰ روز گذشته استفاده می‌کند. نوسانات شدید در بازار می‌تواند نشانه‌ای از ترس زیاد باشد.

حجم بازار نیز ۲۵ درصد دیگر از این شاخص را تشکیل داده که نشان‌دهنده میانگین حجم معاملات و مومِنتوم بازار (سرعت حرکت قیمت) در ۳۰ و ۹۰ روز گذشته است. در دوره‌های زمانی که بازار حجم معاملات بالایی دارد، افزایش طمع نتیجه کار است.

شبکه‌های اجتماعی ۱۵ درصد از این شاخص را شامل می‌شوند. منابع این اطلاعات هشتگ‌های کریپتویی و نرخ تعامل در توییتر هستند. اگر فضای توییتر نسبت به روزهای عادی خلوت‌تر و نرخ تعامل آن پایین باشد،‌ بازار به‌سمت وضعیت ترس سوق پیدا می‌کند.

دامیننس یا سلطه بیت کوین بر بازار ۱۰ درصد از این شاخص بوده و همان‌طور که از نامش پیدا است، برتری یا سلطه بیت کوین نسبت به بقیه رمزارزها در بازار را نشان می‌دهد. افزایش نرخ سلطه نشان‌دهنده انتقال سرمایه کلی و سودهای به‌دست آمده از آلت‌کوین‌ها به بیت کوین است.

داده‌های گوگل یا گوگل ترِندز هم ۱۰ درصد از این شاخص را به خود اختصاص می‌دهد. در این‌جا، شاخص از گزارش جست‌و‌جوهای مربوط به بیت کوین و کلیدواژه‌های کریپتویی در “Google Trends” به‌عنوان منبع استفاده کرده تا تمایلات بازار را تخمین بزند. این اطلاعات از گوگل مانند نرخ تعاملات در رسانه‌های اجتماعی بر ترس و طمع تاثیرگذار هستند.

اگر دقت کنید، می‌بینید که مجموع این عوامل ۸۵ درصد می‌شود. در ابتدا، شاخص ترس و طمع ارزهای دیجیتال از یک سری نظرسنجی‌ها برای ۱۵ درصد باقیمانده این شاخص استفاده می‌کرد، اما در حال حاضر مدتی است که این بخش از کار متوقف شده است و هنوز مشخص نشده که دقیقاً مابقی این شاخص از چه عواملی تاثیر می‌پذیرد. لازم به ذکر است که شاخص ترس و طمع اتریوم نیز به‌عنوان دومین رمزارز برتر بازار وجود دارد که در وب سایت Ethereumfear.com قابل مشاهده است.

شاخص ترس و طمع بیتکوین چیست؟ استراتژی‌های مبتنی بر شاخص ترس و طمع

مزایا و معایب شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع طرفداران و منتقدان خود را دارد. در جامعه سرمایه‌گذاران برخی دیدگاه منفی داشته و معتقد‌اند که این شاخص باعث‌ می‌شود در بازار، بازه‌های زمانی از پیش تعیین‌شده‌ای به‌وجود بیایند. دیگران هم آن را ابزاری مفید دانسته که برای ارزیابی تمایلات در بازار با اخبار فاندامنتال و دیگر ابزارهای تحلیل، این شاخص را ترکیب می‌کنند.

مزایا:

• زمانی که این شاخص با دیگر روش‌های تحلیل ترکیب شود،‌ می‌توان اوج ترس یا طمع در بازار را تشخیص داد که معامله‌گران با استفاده از آن می‌توانند بهترین زمان ورود یا خروج از بازار یا یک معامله را انتخاب کنند.

• از شاخص‌های تمایلات در بازار مانند ترس و طمع می‌توان برای تایید صحت دیگر تحلیل‌های فاندامنتال یا تکنیکال استفاده کرد.

• شاخص ترس و طمع می‌تواند معامله‌گران را از احساسات و تمایلات خود آگاه کند که در تصمیم‌گیری‌های آن‌ها تاثیرگذار واقع می‌شود. مثلا، ترس شدید می‌تواند به معامله‌گر کمک کند تا از ذهنیت عمومی دور شده و طبق منطق، برخلاف آن عمل کند.

• شاخص ترس و طمع از چندین عامل مختلف استفاده می‌کند و تاثیر بیش از حد یک فاکتور را از بین می‌برد.

معایب:

• قطعاً قراردادن شاخص ترس و طمع به‌عنوان تنها معیار برای معامله کار درستی نخواهد بود. بررسی این شاخص باید در کنار دیگر عوامل و شاخص‌ها انجام شود.

• به‌طور کلی، نشانه‌های اصلاح‌ عمیق در بازار یا ورود به یک بازار خرسی در شاخص‌های مربوط به تمایلات بازار دیده نمی‌شوند و معمولاً آن‌ها در روند‌ها و فعالیت‌های اقتصادی خود را نشان می‌دهند.

• تمایلات بازار قابلیت پیش‌بینی رویدادهای قوی سیاه (Black Swan)، مانند پاندمی،‌ حملات تروریستی و دیگر رویدادهای اقتصاد کلان که باعث تغییر در روند بازارها می‌شوند را ندارند. تنها راه مقابله با چنین رویدادهایی، یک استراتژی سرمایه‌گذاری پخش‌شده، جامع و به‌طور صحیح خواهد بود.

احساسات تاثیرگذار دیگر بر تمایلات و ذهنیت سرمایه‌گذار

ترس و طمع احساسات غالب بر بازار و سرمایه‌گذاران هستند، اما احساسات و شرایط ذهنی زیر هم می‌توانند معامله‌گران شخصی و گاهی اوقات بازار را تحت تاثیر خود قرار دهند:

بی‌حوصلگی موجب مدیریت و حساسیت بیش از حد در انجام معاملات شده و باعث می‌شود فرد طبق استراتژی معملاتی خود عمل نکند و وارد چندین موقعیت معاملاتی شود. این اتفاق عموماً زمانی می‌افتد که حجم معاملات بازار و نوسانات به‌شدت پایین هستند.

هیجان، سرخوشی و ذوق‌زدگی معمولا زمانی به معامله‌گر دست می‌دهد که معاملاتش در وضعیت خوبی قرار گرفته و یا به سود هنگفتی رسیده است. این شرایط روحی و روانی می‌توانند باعث انجام معملات با ریسک بالا شوند.

خستگی و کلافه‌گی زمانی پیش می‌آید که معامله‌گر با بازار هم‌گام نبوده و هرکاری که می‌کند به نتیجه نمی‌رسد و باعث می‌شود که معامله‌گر از استراتژی خود خارج شود.

امیدواری بین سرمایه‌گذارانی که از پذیرش واقعیت سر باز می‎زنند بسیار رایج است و خیلی راحت ضررهای موجود را نادیده گرفته و امید به بهبود شرایط دارند.

آشفتگی هم زمانی به معامله‌گر دست داده که معاملات بزرگی در جریان دارد و یا حس می‌کند که کنترل شرایط را از دست داده است.

سخن پایانی

ترس و طمع احساساتی هستند که قابلیت تغییر در روند بازارهای مالی را دارند. شاخص ترس و طمع با استفاده از این داده‌ها معامله‌گران را از ترس یا طمع شدید در بازار مطلع ساخته و به‌عنوان یک شاخص برای منع از انجام کاری، جهت راهنمایی در تصمیمات مربوط به خرید و فروش به معامله‌گر کمک می‌کند.

با این که این شاخص تمایلات بازار را به‌خوبی نشان می‌دهد، بهتر است آن را همراه با دیگر عوامل دخیل در تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال استفاده کرد.

به دلیل نوسانات موجود در بازار رمزارزها،‌ شاخص ترس و طمع عموماً برای ارزیابی و پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت استفاده شده و به‌کارگیری آن برای پیش‌بینی‌های بلندمدت توصیه نمی‌شود؛ خصوصاً این که این شاخص به‌سرعت می‌تواند تغییر کند و به‌راحتی عوامل جدید بر آن تاثیر می‌گذارند.

هیچ شاخصی نمی‌تواند آینده خود را تشخیص دهد. ناگفته نماند که هر معامله‌گر عملیات تحلیل را باید خودش انجام دهد و به‌تنهایی به تصمیمات منطقی خود برسد، چرا که دو معامله‌گر می‌توانند با خواندن اطلاعاتی یکسان به دو نتیجه متفاوت دست یابند.

منابع: Shrimpy, Investopedia, SeekingAlpha, Moralis, CorporateFinanceInstitute, LehnerInvestments, CoinMarketCap