پروتکل رونز چیست؛ بررسی آخرین نوآوری‌ در بلاکچین بیت‌کوین

بیت کوین اولین ارز رمزنگاری شده‌ای است که از صنعت بلاکچین برای تمرکززدایی از فعالیت‌های مالی استفاده می‌کند و توانست در مدت کمی بعد از راه‌اندازی به یک دارایی مناسب برای ذخیره ارزش تبدیل شود. همراه با بیت کوین، خالق مرموز آن یعنی ساتوشی ناکاموتو، یک شبکه توزیع شده منبع باز با یک دفتر کل مشترک به نام بلاک چین معرفی کرد که از طریق آن می‌توان تراکنش‌ها را به صورت کاملا شفاف ردیابی کرد.

پادکست پروتکل رونز چیست؛ بررسی آخرین نوآوری‌ در بلاکچین بیت‌کوین

 محبوبیت بیت کوین به عنوان رمزارز پیشرو از نظر ارزش بازار، به تدریج و با گسترش بازار و رشد قیمت ارزهای دیجیتال افزایش یافت اما همزمان با پیشرفت‌های صنعت کریپتو، محدودیت‌های زبان برنامه‌نویسی در بلاک چین بیت‌کوین مانع از توسعه قراردادهای هوشمند و سایر توکن‌های قابل تعویض شد. در نتیجه، شبکه‌های بلاک چین جایگزین مانند اتریوم، سولانا، کاردانو، پولکادات و بسیاری دیگراز بلاک چین‌ها راه‌اندازی شدند تا کاستی‌های بلاکچین بیت کوین را جبران کنند. این شبکه‌ها محبوبیت پیدا کردند زیرا به توسعه‌دهندگان فرصتی برای ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) دادند و محیطی سازگارتر و جذاب‌تر برای مخاطبان فراهم کردند.

با این حال، شبکه بیت کوین در سال ۲۰۲۳ با معرفی توکن‌های BRC-20 و به دنبال آن انتشار بیت‌کوین رونز در آوریل ۲۰۲۴ تغییر کرد و دری را برای ایجاد مستقیم توکن‌های قابل تعویض و پروژه‌های جامعه محور در شبکه بیت‌کوین باز کرد.

در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، به بررسی آخرین نوآوری‌ها در بلاک چین بیت‌کوین، از جمله پروتکل بیت کوین رونز، تفاوت پروتکل رونز با استاندارد توکن‌های BRC-20 و پروتکل اردینالز و مزایایی که رونز ارائه می‌دهد، می‌پردازیم. همچنین راهنمای دقیق و گام به گام در مورد نحوه خرید بیت کوین رونز را ارائه خواهیم کرد.

نگاهی به چیستی استاندارد BRC-20 و پروتکل اردینالز

برای درک پروتکل رونز (Runes protocol)، ابتدا لازم است به عنوان پیش‌ زمینه، توضیحی درباره پروتکل اردینالز  (Ordinals protocol) و استاندارد توکن BRC-20 ارائه دهیم.

پروتکل اردینالز  چیست؟

پروتکل اردینالز در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۳ توسط کیسی رودارمور (Casey Rodarmor) توسعه‌دهنده بیت کوین، در شبکه اصلی بیت کوین معرفی شد. این پروتکل نقطه عطفی برای تکامل توکن‌سازی در بلاک چین بیت کوین ایجاد کرد.

این پروتکل به کاربران اجازه می‌دهد انواع مختلفی از داده‌ها از جمله متن، تصاویر، ویدئوها و حتی قراردادهای هوشمند را مستقیما در بلاک چین بیت کوین ثبت کنند. به این ترتیب، اردینالز که به عنوان توکن‌های غیرقابل تعویض بیت‌کوین (NFT) نیز شناخته می‌شوند، مورد توجه جامعه ارزهای دیجیتال قرار گرفت و ترکیبی از اشتیاق و شک و تردید را بین آنان ایجاد کرد.

شایان ذکر است که زمینه لازم برای راه‌اندازی اردینالز از طریق ارتقاهای کلیدی که قبلا در شبکه بیت کوین ایجاد شده بود، یعنی ارتقاء سگویت (SegWit) در سال ۲۰۱۷ و ارتقاء تپ‌روت (Taproot) در سال ۲۰۲۱ فراهم شد. این ارتقا قابلیت‌های قرارداد هوشمند بیت‌کوین را با امکان ثبت حجم زیادی از داده‌ها روی بلاک چین افزایش داد.

بنابراین، اردینالز راه جدیدی را برای افزایش سودمندی و ارزش به بیت‌کوین فراهم کرد و باعث شد این رمزارز فراتر از نقشی که به عنوان یک ذخیره‌کننده ارزش داشت عمل کند و از طریق معرفی یک سیستم منحصربه‌فرد از ثبت داده‌ها در ساتوشی‌، امکان ایجاد NFT بیت‌کوین را فراهم کند. همچنین، این پروتکل یک لایه جدید از عملکرد را به شبکه اضافه کرد و امکان ایجاد، مالکیت و انتقال دارایی‌های دیجیتال NFT را به صورت ایمن روی بلاک چین فراهم کرد.

استاندارد توکن‌ BRC-20 چیست؟

پس از معرفی اردینالز ، استاندارد BRC-20 در اوایل مارس ۲۰۲۳ توسط دومو (Domo) یکی از توسعه‌دهندگان ناشناس و کارشناسان بلاک چین ایجاد شد. از طریق استاندارد توکن BRC-20 نیز، درست مانند استاندارد ERC-20 اتریوم، تولید و انتقال توکن‌های قابل تعویض به طور مستقیم در شبکه بیت کوین از طریق نوشته‌های اردینالز امکان پذیر شد.

در عرض سه ماه، توکن‌های BRC-20 با افزایش تصاعدی مواجه شدند و به ارزش بازار یک میلیارد دلاری رسیدند. با این حال، توکن‌ها به دلیل تجمع بیش از حد خروجی‌های خرج نشده تراکنش (UTXO) باعث ازدحام شبکه شدند که شبکه را مسدود کرد.

شایان ذکر است که UTXOها مقادیری از BTC هستند که پس از تراکنش باقی می‌ماند، چیزی مشابه باقیمانده پول بعد از خرید نقدی.

پروتکل رونز بیت کوین چیست و چگونه کار می‌کند؟

پروتکل رونز با هدف ساده‌سازی ایجاد توکن قابل تعویض در بلاک چین بیت کوین و کاهش چالش‌هایی مانند مشکلات تجمع UTXO ناشی از توکن‌های BRC-20 ایجاد شد. در پروتکل رونز، هر تراکنش با شناسایی UTXOهایی که خرج نشده‌اند، آنها را جمع می‌کند و سپس از این آیتم‌ها برای ایجاد تراکنش‌های جدید استفاده می کند.

پروتکل رونز چگونه کار می‌کند؟

پروتکل رونز در هسته خود، از مدل UTXO بیت کوین و کد OP_RETURN برای ساده‌سازی ایجاد توکن‌های قابل تعویض در بلاک چین بیت کوین استفاده می‌کند. به هر یک از توکن‌های مختلفی که با استفاده از پروتکل رونز ساخته می‌شوند، رون (Rune) گفته می‌شود. این توکن‌ها مستقیما در بلاکچین بیت کوین صادر می‌شوند. به عبارت دیگر، رون‌ها یا رونز مجموعه‌ای از داده‌های اجرایی هستند که امکان ایجاد و خرج کردن دارایی‌های خاصی را در شبکه فراهم می‌کنند. هر Rune به عنوان یک دارایی دیجیتال منحصر به فرد، با استفاده از یک پیام پروتکل که جزئیات خاصی مانند Rune ID، شاخص خروجی و مقدار (همه در یک خروجی OP_RETURN ذخیره می‌شوند) دارد، به یک UTXO اختصاص داده می‌شود.

برخلاف پروتکل‌هایی که به داده‌های خارج از زنجیره یا توکن‌های تخصصی وابسته هستند، پروتکل رونز از قابلیت‌های ذاتی بیت‌ کوین برای ذخیره‌سازی داده‌های روی زنجیره استفاده می‌کند. این رویکرد ایجاد UTXOهای نامطلوب یا ناخواسته را که می‌تواند شبکه را شلوغ کرده و منجر به کند شدن معاملات، پرهزینه‌تر شدن و کاهش اعتماد به آنان می‌شود را به حداقل می‌رساند.

علاوه بر این، موجودی رونز به جای اینکه در کیف پول‌ها ردیابی شود، در UTXOها ردیابی می‌شود. رونز با استفاده از تراکنش‌های بیت کوین با خروجی‌های OP_RETURN که جزئیات انتقال را مشخص می‌کنند، منتقل می‌شوند.

مشاهده قیمت لحظه ای و خرید تتر در صرافی ارز دیجیتال

رونز را می‌توان با استفاده از «رون استون» (Runestones) ایجاد (etched )، برش (تولید) و انتقال داد. شایان ذکر است که رون استون پیام‌هایی هستند که در خروجی‌های تراکنش بیت‌کوین ذخیره می‌شوند. اچینگ (Etching) نیز همان فرایند ایجاد توکن در رونز، است که در آن سازنده توکن، اطلاعاتی مانند نام، شناسه، نماد، میزان عرضه، تقسیم‌پذیری و سایر پارامترهای لازم را در خروجی OP_RETURN مشخص می‌کند. توکن‌های رون می‌توانند از طریق فرآیندهای ضرب کردن باز یا بسته، تولید شوند. در مرحله برش یا تولید، توکن‌های جدید طبق ویژگی‌هایی که در مرحله اچینگ اعلام شده، ایجاد می‌شوند. انتقال رونز نیز شامل فرمان‌هایی است که جزئیات انتقال مانند شماره خروجی، شناسه رون و مقدار را مشخص می‌کند.

چگونه بیت کوین رونز بخریم؟

نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که پروتکل رونز بیت کوین، توکن خاص خود را ندارد. بنابراین، نباید با توکن رون (RUNE) که یک رمزارز مجزا و متعلق به اکوسیستم تورچین است، اشتباه گرفته شود.

مجموعه‌های NFT بیت‌کوین با مضمون رونز بر اساس پروتکل بیت‌کوین اردینالز  شامل Satoshi•Nakamoto، RSIC•Genesis•Rune، Meme•Economics، Dog•Go•To•The•Moon و برخی موارد دیگر است.

برای خرید یا فروش رونز، ابتدا باید یک کیف پول بیت کوین سازگار با رونز انتخاب کنید. در حال حاضر بهترین گزینه‌های موجود ولت‌های XVerse و Magic Eden هستند.

توجه داشته باشید که پروتکل Runes در شبکه بیت کوین عمل می‌کند، بنابراین برای ارسال رونزها و پوشش هزینه‌های تراکنش باید BTC کافی در ولت خود داشته‌باشید.

در مرحله بعد باید به بازاری متصل شوید که از رونز پشتیبانی می‌کند. به عنوان مثال، UniSat، OKX یا Magic Eden نمونه‌های مناسبی در این زمینه هستند. در نهایت باید یک پروژه رونز را انتخاب کنید و بعد از بررسی فعالیت تجاری آن مثل حجم معاملات، دفترچه سفارش، تاریخچه قیمت و کارمزدها، معامله خود را نهایی کنید.

عکس ترجمه شده

به این نکته توجه داشته‌باشید که خرید یک Rune به تنهایی امکان پذیر نیست بلکه باید رون‌ها را به صورت پک یا مجموعه خریداری کنید. رون‌ها معمولا در دسته‌های حداقل ۱۰۰ عددی قابل خرید هستند. با این حال، این روند ممکن است در آینده تغییر کند.

مزایا و چالش‌های پروتکل رونز برای اکوسیستم بیت کوین

هر پروتکلی در کنار مزایایی که برای شبکه به همراه دارد، می‌تواند چالش‌هایی را نیز برای آن به همراه داشته‌باشد. راه‌اندازی پروتکل رونز نیز از این قائله مستثنی نیست. در ادامه این مقاله به برخی مزایا و چالش‌هایی که این پروتکل با آن مواجه ‌است، اشاره خواهیم کرد.

یکی از مزایایی که پروتکل رونز برای شبکه به همراه داشته، اضافه شدن تعداد کاربران است. این پروتکل به دلیل فراهم ساختن امکان ساخت توکن‌های متنوع مثل توکن‌های حاکمیتی، استیبل کوین‌ها و توکن‌های اوراق بهادار در شبکه بیت کوین، این شبکه را کاربردی‌تر ساخته و باعث شده تا کاربران بیشتری به آن جذب شوند. به عبارت دیگر، پروتکل رونز مقبولیت شبکه بیت کوین را بیشتر کرده‌است.

اردینالز چیست؟ نحوه ساخت NFT بیت کوین

تغییر مثبت دیگری که با پروتکل رونز نصیب شبکه بیت کوین شده‌، افزایش درآمد است زیرا هرچه تعداد کاربرانی که از پروتکل رونز و توکن‌های آن استفاده کنند، بیشتر باشد، حجم کارمزدهای پرداختی در شبکه بیت کوین نیز به تبع آن افزایش می‌یابد. موضوعی که ماینرها را برای فعالیت بیشتر در شبکه بیت کوین برای دریافت درآمد بالاتر تشویق می‌کند. این امر با توجه به وقوع چهارمین رویداد هاوینگ بیت کوین که پاداش استخراج BTC را به نصف کاهش داد، می‌تواند انگیزه خوبی برای فعالیت استخراج‌کنندگان محسوب شود.

افزون بر آن، پروتکل رونز انگیزه توسعه‌دهندگان را برای ساخت و راه‌اندازی  پروژه‌های جدید و نوآورانه‌ در شبکه بیت کوین افزایش می‌دهد. این امر نیز موجب می‌شود تا کاربردهای جدیدی به این شبکه اضافه شود.

از طرف دیگر، پروتکل رونز فرایند صدور توکن‌های مثلی در شبکه بیت کوین را تسهیل می‌کند و موجب می‌شود توسعه‌دهندگان به‌راحتی بتوانند به صورت مستقیم توکن‌های خود را در شبکه بیت کوین راه‌اندازی کنند.

همانطور که اشاره شد، هر سیستم نوپا در کنار رفع مشکلات موجود، در مسیر توسعه با چالش‌هایی نیز مواجه می‌شود که به تدریج قابل حل هستند. در پروتکل رونز نیز چنین مواردی مشاهده می‌شود. پروتکل رونز باید از نظر مزیت‌هایی که ارائه می‌دهد، موفق شود با استاندارد توکن BRC-20 که به طور گسترده پذیرفته شده، رقابت کند. از طرفی، این امکان وجود دارد که به دلیل وقوع خطا، برخی از توکن‌ها سوزانده شوند که این امر تاثیر منفی روی تجربه کاربر خواهد گذاشت. در آخر باید گفت که پروتکل رونز هنوز مسیر طولانی برای اثبات خود به عنوان یک استاندارد توکن بیت کوین قابل اعتماد در پیش دارد.

راه‌اندازی پروتکل رونز بعد از هاوینگ

همانطور که اشاره شد، به دنبال انجام رویداد هاوینگ، پروتکل رونز نیز در شبکه بیت کوین راه‌اندازی شد. نخستین پروژه‌ای که از پروتکل رونز برای ضرب توکن استفاده کرد، ابتکار UNCOMMON•GOODS از خود رودارمور توسعه دهنده این پروتکل بود. این پروژه و پروژه‌های دیگر به این دلیل معرفی شدند تا این پروتکل را قبل از رویداد هاوینگ به فعالان این عرصه معرفی کنند. در حال حاضر صدها پروژه در پروتکل رونز وجود دارد که مشغول تولید توکن و در جست وجوی خریداران هستند.

همین امر باعث شد تا مدت کوتاهی پس از هاوینگ، ماینرهای رونز ۷۸.۶ بیت کوین با قیمت تقریبی ۴.۹۵ میلیون دلار را برای به دست آوردن خاص‌ترین توکن‌ها در پروتکل رونز پرداخت کنند. این امر نشان می‌دهد که پروتکل رونز نیز مانند اردینالز، پنانسیل آن را دارد که به طرز قابل‌‌توجهی برای افزایش درآمد حاصل از کارمزدهای خرید و مبادلات بیت کوین مفید باشد.

بررسی اکوسیستم در حال رشد رونز

سازندگان بیت کوین در مسیر اجرای پروتکل رونز و به منظور فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از توکن‌های Runes، تدابیری را اندیشیده‌اند. در ادامه جزئیاتی درباره اکوسیستم در حال رشد رونز را ارائه خواهیم کرد.  

برای اکوسیستم رونز مارکت پلیس‌هایی در نظرگرفته شده تا کاربران بتوانند با استفاده از آنها و از طریق ولت خود به خرید و فروش رونز بپردازند. یکی از این مارکت پلیس‌ها مجیک ادن (Magic Eden)  است که سرمایه‌گذاران می‌توانند معاملات توکن‌هایی همچون Runestone، RSIC، Rune Pups  و RuneX: Unnamed را در آن انجام دهند.

همچنین، این پروتکل به لانچ پدهایی نیاز داشت که بتواند توکن‌های خود را در آن‌ راه‌اندازی و توزیع کند. در این راستا، مارکت پلیس‌های Magic Eden ‌و BitX از لانچ پدهایی بهره می‌برند که پروتکل رونز از آن برای بازاریابی پروژه‌ها استفاده می‌کند. با این وجود، پروژه‌های توکن‌‌های رون می‌توانند در پلتفرم‌های Meta Runes ،CraftRunes  و Runes Terminal هم راه‌اندازی شوند.

یکی دیگر از مواردی که در این پروتکل در نظر گرفته شده،، پلتفرم‌های وام‌دهی رونز هستند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا به طور مستقیم از طریق ولت خود، توکن‌های رونز را به دیگران قرض دهند. به عنوان مثال، Fluid Tokens  یکی‌ از Dappهای وام‌دهنده رونز است که روی شبکه بیت‌کوین قرار دارد و امکان وام‌دهی و قرض گرفتن بدون مجوز از هر دو پروتکل رونز و اردینالز را به کاربر ارائه می‌دهد.

مشاهده قیمت لحظه ای و خرید بیت کوین در صرافی ارز دیجیتال

با وجود اینکه رونز روی بلاکچین بیت کوین ساخته می‌شود اما باز هم کاربران برای مدیریت دارایی‌های خود به ولت نیاز دارند. ولت ایکس‌ورس (Xverse) یک کیف پول مناسب برای مدیریت توکن‌های رون محسوب می‌شود که از توکن‌های BRC-20 نیز پشتیبانی می‌کند.

نگاهی به مطرح‌ترین پروژه‌های پروتکل رونز

همانطور که می‌دانید هنوز مدت زیادی از راه‌اندازی پروتکل رونز نگذشته است اما با این وجود برخی از پروژه‌های اردینالز تلاش کرده‌اند تا توکن‌های رونز را در این پروتکل راه‌اندازی کنند. رون استون یکی از مهم‌ترین پروژه‌های این پروتکل محسوب می‌شود که دارای یک کلکسیون بزرگ شامل ۱۱۲,۳۸۳ آیتم مختلف است. البته قبل از راه‌اندازی پروتکل رونز، کل این کالکشن به کاربران قدیمی پروتکل اردینالز ایردراپ شد.

متاپروتکل آرسیک  (RSIC Metaprotocol)نیز یکی دیگر از پروژه‌های مطرح پروتکل رونز است که در ژانویه ۲۰۲۴ با ۲۱,۰۰۰ آیتم از طریق ایردراپ بین هولدرهای کالکشن‌های اردینالز توزیع شد.

همچنین، پروژه BTC Machine، پاپس  (PUPS) و رونز ترمینال (RunesTerminal) از دیگر پروژه‌های مشهور و محبوب رونز به شمار می‌آیند.

بررسی بازتاب راه‌اندازی پروتکل رونز در میان کاربران

مانند هر تغییر جدیدی، راه‌اندازی پروتکل رونز نیز منتقدان و حامیان خود را داشت. بسیاری از کاربران این پروتکل را نقطه عطفی جدید در شبکه بیت کوین می‌دانند که باعث شده بلاکچین بیت کوین کاربردی‌تر شود. موضوعی که فرصت‌های بیشتری را برای استفاده از این شبکه در اختیار کاربران قرار می‌دهد. با این وجود، شماری از تحلیلگران معتقدند که راه‌اندازی این پروتکل جدید، به دلیل اینکه نمی‌توان به درستی مشخص کرد که چه پروژه‌ای با ارزش است یا در آینده می‌تواند با ارزش شود، نوعی آشفتگی و سردرگمی را برای معامله‌گران به همراه خواهد داشت. بنابراین، معامله‌گران نباید برای مشارکت در این فضا عجله کنند.

منتقدان این پروتکل معتقدند که معامله‌گران باید با صبر و شکیبایی اطلاعات بیشتری درباره پروتکل رونز و پروژه‌های آن کسب کنند تا تصویر شفافی از این فضا به دست آورند، زیرا نمی‌توان در مدت کوتاه پس از راه‌اندازی پروتکل، در مورد آن نظر قطعی داد.

آینده اکوسیستم دیفای در شبکه بیت کوین چگونه است؟

اکوسیستم مالی غیرمتمرکز بیت کوین (DeFi) به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیکی قابل توجهی که دارد، امیدوار کننده به نظر می‌رسد. تپ روت (Taproot) که در سال ۲۰۲۱ پیاده‌سازی شد، مقیاس‌پذیری و حریم خصوصی بیت‌کوین را افزایش داد و شرایط تراکنش پیچیده‌تری را در عین حفظ کارایی فراهم کرد.

تپ روت (Taproot) چیست؟ بررسی اثرات ارتقای تپ روت بر بیت کوین

سگویت (SegWit) یک ارتقای حیاتی دیگر بود که به شبکه بیت کوین کمک کرد تا با بهینه‌سازی استفاده از فضای بلاک، ظرفیت تراکنش را افزایش و کارمزدها را کاهش دهد. معرفی اردینالز  (Ordinals) با درج مستقیم مصنوعات دیجیتالی روی شبکه بیت کوین، فرصت‌های جدیدی را برای برنامه‌های کاربردی همچون NFT در شبکه ایجاد کرد.

علاوه بر این، مفاهیم جدیدی مانند پروتکل رونز بیت کوین، ایجاد توکن‌های قابل تعویض در بلاک چین بیت کوین را معرفی کرده است. با این حال، پروتکل رونز در مراحل اولیه توسعه است و احتمال دارد تغییرات و تحولات عمده‌ای را تجربه کند. به همین دلیل، مهم است که قبل از انجام هر گونه سرمایه‌گذاری، اطلاعات لازم درباره آخرین و به روز رسانی‌ها را داشته‌باشید.

سوالات متداول: