اندازه قرارداد یا Contract Size چیست و چگونه محاسبه می شود؟

اندازه قرارداد (Contract Size) به مقدار دریافتی یک معامله یا تعداد واحدهای دارایی در یک قرارداد معاملاتی در بازارهای فیوچرز (آتی / Futures)، آپشنز (اختیار معامله / Options) یا اسپات فارکس (Spot Forex) گفته می‌شود. اندازه قرارداد یا Contract Size در بازارها و دارایی‌های مختلف متفاوت است؛ مثلاً در بازار فارکس اندازه استاندارد یک قرارداد می‌تواند ۱۰۰,۰۰۰ واحد از ارز مورد معامله باشد که به لات (Lot) نیز شناخته می‌شود، اما در بازارهای سهام، اندازه رایج یک قرارداد ۱۰۰ سهم (Share) است.

پادکست مقاله اندازه قرارداد

درک مفهوم اندازه قرارداد برای همه معامله‌گران در بازارهای مالی حائز اهمیت است، چرا که نقش مهمی در ارزیابی ارزش معامله، ریسک مربوطه و سود و زیان یک قرارداد معاملاتی دارد. از این رو، هر معامله‌گر یا سرمایه‌گذار باید بداند که اندازه قرارداد یا Contract Size چیست تا بتواند تصمیمات آگاهانه‌ای برای فعالیت‌های خود در بازارها بگیرد.

به این ترتیب تصمیم گرفتیم در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، بررسی کنیم که اندازه قرارداد یا Contract Size چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چه کاربردی برای یک فعال بازار مالی دارد.

اندازه قرارداد یا Contract Size چیست؟

عبارت اندازه قرارداد یا Contract Size به تعداد دریافتی یک سهام، کالا، ارز یا هر نوع ابزار معاملاتی دیگر اتلاق شده که در یک قرارداد فیوچرز یا آپشنز به معامله‌گر نمایش داده می‌شود. این اندازه یک مقدار استاندارد و مشخص داشته که در واقع به معامله‌گر می‌گوید که قرار است به چه میزان و تعداد، دارایی مد نظر خود را خرید یا فروش کند. Contract Size اغلب توسط هر صرافی یا پلتفرم معاملاتی استانداردسازی شده (Standardization) و در هر کالا یا دارایی متفاوت است.

به‌علاوه، اندازه قرارداد یا Contract Size ارزش دلاری تیک سایز (Tick Size) دارایی قابل معامله را مشخص می‌کند. تیک سایز به کوچک‌ترین واحد تغییرات قیمت یک دارایی گفته شده و می‌تواند نشان‌دهنده تغییر قیمت از اولین تا آخرین معامله انجام‌شده در یک بازار باشد. اندازه قرارداد در بازار مشتقات (Derivatives) کاربرد داشته که در آن‌ها، قراردادهای مختلفی بر اساس تغییرات قیمت برخی دارایی‌ها خرید و فروش می‌شوند.

همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد، این دارایی‌ها می‌توانند سهام کمپانی‌ها، اوراق قرضه، کالا یا ارزهای مختلف اعم از ارز فیات (Fiat) یا دیجیتال باشند که هر کدام شیوه معاملاتی خود را نیز دارند. مثلاً معاملات اوراق قرضه در بازار مشتقات آن‌ها، می‌تواند مستقیماً بین معامله‌گر و یک بانک صورت گیرد و پلتفرم معاملاتی یا صرافی در این بین دخیل نباشد که به این معاملات، فرابورس یا خارج از بازار (Over the Counter / OTC) گفته می‌شود.

اما اغلب معامله‌گران شخصی، فعالیت خود را در بازار مشتقات یعنی فیوچرز و آپشنز صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی پیش می‌برند که برای آن‌ها مقرون‌به‌صرفه و بهینه است. استانداردسازی اندازه قراردادها هم بر اساس تاریخ انقضا (Expiration Date) و شیوه تحویل و اجرای قرارداد صورت می‌گیرند.

از جایی که اندازه قرارداد یا Contract Size مقدار دارایی قابل معامله در یک قرارداد مشتقه را تعیین می‌کند، یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین‌کننده در این معاملات و فرآیند استانداردسازی آن‌ها است. به‌علاوه، اندازه هر قرارداد تعیین می‌کند که چه افرادی می‌توانند در معاملات مربوطه فعالیت داشته باشند. به این ترتیب، Contract Size بزرگ با ارقام سنگین ویژه سرمایه‌گذاران سازمانی تعریف می‌شود و اندازه‌های عادی‌تر و کوچک‌تر، مناسب استفاده همه معامله‌گران هستند.

در معاملات آپشنز و فیوچرز، معامله‌گران می‌توانند از اهرم (Leverage) نیز در قراردادهای خود استفاده کنند. اهرم به زبان ساده نشان می‌دهد که معامله‌گر می‌تواند با واریز مقدار کمتری سرمایه، ضریب معامله خود را بالا ببرد که سود یا زیان وی در پایان قرارداد، بر اساس همان ضریب محاسبه می‌شود.

اندازه قرارداد چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه اندازه قرارداد یا Contract Size معامله خود، تنها کافی است اطلاعات ارائه‌شده در بازار معاملاتی پلتفرم مربوطه را بررسی کنید. این اطلاعات در صفحه معامله دارایی مد نظر شما قرار داده شده‌اند. اندازه قرارداد بین هر بازار مالی متفاوت است و اغلب در سطوح استاندارد (Standard)، مینی (Mini)، مایکرو (Micro) و نانو (Nano) ارائه می‌شوند.

مثلاً در معاملات فارکس، اندازه استاندارد یک قرارداد ۱۰۰,۰۰۰ واحد از دارایی قابل معامله است، اما اندازه‌های مینی و مایکرو هم برای آن‌ها تعریف شده‌اند. در بازار فارکس یک قرداد مینی ۱۰,۰۰۰ واحد از ارز یا دارایی مربوطه را نشان می‌دهد و مایکرو هم، نشان‌گر اندازه ۱,۰۰۰ واحدی است.

بازار بورس شیکاگو (Chicago Mercantile Exchange) یا همان CME قراردادهای فیوچرز اس‌اند‌پی ۵۰۰ (S&P 500) را در سال ۱۹۸۲ با اندازه قرارداد استاندارد راه‌اندازی کرد. این اندازه قرارداد یا Contract Size که با ضریب ۲۵۰ دلاری معرفی شد، فقط در دسترس سرمایه‌گذاران سازمانی قرار داشت. این ضریب یعنی قیمت معامله اس‌اندپی ۵۰۰ در ۲۵۰ دلار ضرب میشد و اگر مثلاً قیمت معامله این دارایی ۵۰۰ دلار بود، با این ضریبِ اندازه قرارداد، ارزش آن معامله به ۱۲۵,۰۰۰ دلار می‌رسید.

اما بورس شیکاگو در سال ۱۹۹۷، اندازه‌های کوچکتر این قراردادها را تحت عنوان “E-Mini” راه‌اندازی کرد که حجم آن‌ها یک‌پنجم اندازه‌های استاندارد بود. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران شخصی و خُرد هم به معاملات فیوچرز اس‌اند‌پی ۵۰۰ دسترسی پیدا کردند. البته معاملات آپشنز و فیوچرز اس‌اند‌پی ۵۰۰ در سپتامبر سال ۲۰۲۱ (مهر ۱۴۰۰) از بازارها حذف شدند.

در بازار سهام، اندازه استاندارد یک قرارداد آپشنز ۱۰۰ سهم است؛ به این معنی که اگر شخصی قرارداد کال (خرید / Call) یک سهام را خریداری کند، در واقع ۱۰۰ سهم از دارایی مربوطه را با اجرای معامله خود می‌خرد. به همین ترتیب در یک قرارداد پوت (فروش / Put)، فروشنده ۱۰۰ سهم از دارایی را می‌فروشند. بنابراین خرید ۱۰ عدد از این قراردادها، کنترل ۱,۰۰۰ واحد از سهام مربوطه را در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌دهد.

در بازار ارزهای دیجیتال، اندازه قرارداد یا Contract Size مقدار یک رمزارز در یک قرارداد فیوچرز را نشان می‌دهد. مثلاً تنها ۱ قرارداد فیوچرز می‌تواند به قیمت همان ارز دیجیتال باشد؛ یعنی مثلاً ۱ قرارداد برابر با ۱ واحد بیت کوین باشد یا ۱ قرارداد برابر با ۱ دلار بیت کوین باشد. معامله‌گران در این بازارهای ارز دیجیتال، حتی می‌توانند به معاملات کسری (Fractional Trading) نیز بپردازند که در آن‌ها، مثلاً اگر واحد اندازه یک قرارداد حتی ۱ بیت کوین باشد، فرد می‌تواند سهم‌های کوچکتری را در مقیاس‌های ۰.۰۰۰۱ واحدی خرید و فروش کند.

محاسبه و آگاهی در مورد اندازه قرارداد، به شما می‌گوید که چه میزان در یک معامله سرمایه‌گذاری می‌کنید و در معرض سود یا ضرر قرار دارید. این مسئله در رابطه با ارزیابی ریسک فعالیت شما مهم بوده، چرا که نشان می‌دهد در صورت ضرر چه سرمایه‌ای را از دست خواهید داد.

همچنین برای اندازه‌های مختلف در قراردادها، پلتفرم‌های معاملاتی یک وجه تضمین یا وثیقه (Margin) را در نظر می‌گیرند. مارجین هزینه‌ای است که به‌عنوان وثیقه و ضمانت، برای حفظ یک قرارداد و عدم انقضا یا لیکوییدی آن می‌پردازید. به این ترتیب قراردادهایی که اندازه بزرگ‌تری دارند، معمولاً مارجین یا وثیقه بیشتری را هم به‌همراه داشته که یعنی به سرمایه بیشتری برای استفاده از آن‌ها نیاز خواهید داشت. بنابراین، محاسبه سرمایه در دسترس و مارجین یک قرارداد قبل از هر اقدامی، یکی از ملزمات برآورد ریسک صحیح است.

اندازه قرارداد یا Contract Size چه اهمیتی دارد؟

تعریف اندازه قرارداد در بازارهای مشتق مالی، از سه جهت اهمیت زیادی دارد که در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.

استانداردسازی: قراردادهای فیوچرز ابزارهای مالی هستند که جهت انجام معاملات در صرافی‌ها استانداردسازی شده‌اند. به این معنی که شاخص اندازه قرارداد یا Contract Size، به قراردادهای معامله هر دارایی در یک یا چند پلتفرم یکپارچگی و ثبات بخشیده است. از این رو معامله‌گران می‌توانند هنگام بازکردن یک قرارداد فیوچرز، تعداد واحد خرید و فروش دارایی مد نظر خود را به‌طور دقیق بدانند.

مدیریت ریسک و محاسبه اهرم: اندازه قرارداد نقش مهمی را در مسئله مدیریت ریسک ایفا می‌کند. از جایی که قراردادهای فیوچرز یک Contract Size ثابت و مشخص دارند، معامله‌گران می‌توانند به‌طور دقیق سطح فعالیت خود و میزان ریسک موجود را محاسبه کنند. به این ترتیب ارزش کل معامله آن‌ها به‌دست آمده و متوجه می‌شوند که نوسانات قیمت، تا چه حدی بر سرمایه معاملاتی آن‌ها تاثیر می‌گذارند.

استفاده از اهرم در معاملات فیوچرز بسیار رایج است که به معامله‌گر اجازه داده با واریز سرمایه کمتر، به سود احتمالی و متقابلاً زیان احتمالی معامله خود ضریب بدهد. به همین دلیل، اندازه قرارداد یکی از مهم‌ترین فاکتورها در محاسبه نسبت اهرم (Leverage Ratio) یک موقعیت معاملاتی در نظر گرفته می‌شود. معامله‌گر با مقایسه اندازه قرارداد یا Contract Size و وثیقه یا Margin معامله، می‌تواند بهترین اهرم را برای یک قرارداد انتخاب کند.

نقدینگی: اندازه قرارداد می‌تواند بر سطح نقدینگی موجود در بازارهای فیوچرز تاثیر بگذارد. قرادادهایی که اندازه بزرگ‌تری داشته معمولاً توجه سرمایه‌گذاران سازمانی را به خود جلب کرده و سرمایه بیشتری را به یک بازار جذب می‌کنند. این مسئله باعث شده سطح نقدینگی در یک بازار تقویت شود، اختلاف بالاترین قیمت خرید و پایین‌ترین قیمت فروش یک دارایی (Bid-Ask Spread) کم و به‌طور کل، جریان معاملات روان شود.

عوامل تاثیرگذار بر اندازه قرارداد یا Contract Size چیست؟

تا این‌جا فهمیدیم که اندازه قرارداد یا Contract Size، مقدار یک دارایی قابل معامله در یک بازار و قرارداد فیوچرز یا آپشنز را نشان می‌دهد که بر اساس دارایی و بازار مربوطه متغیر است. اندازه قرارداد رابطه‌ای مستقیم با میزان سودآوری یک معامله داشته و ریسک موجود در آن را نیز مشخص می‌کند. از این رو، شناخت عوامل تاثیرگذار در اندازه قراردادها برای هر معامله‌گر یا سرمایه‌گذاری اهمیت داشته تا بتوانند بر اساس این اطلاعات، تصمیم بهتری برای سرمایه خود بگیرند.

نقدینگی و نقدشوندگی بازار: یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر اندازه قرارداد، میزان نقدینگی و نقدشوندگی بازار مربوطه است. نقدشوندگی (Liquidity) یعنی چقدر راحت و سریع می‌توان یک دارایی را در بازار آن خرید یا فروخت که اثر قابل توجهی هم بر قیمت لحظه‌ای آن نداشته باشد.

در بازارهایی که سطح نقدینگی بالایی دارند نظیر فارکس، اندازه قراردادها کوچک‌تر هستند؛ چرا که در این بازار همیشه سرمایه‌گذاران بزرگی وجود دارند که در حجم‌های سنگین به خرید و فروش قراردادها بپردازند. اما در بازار‌های کوچک‌تر مانند کالاها (Commodities)، اندازه قراردادها بزرگ‌تر بوده زیرا خریداران و فروشندگان کمتری برای انجام معاملات حضور دارند.

قیمت: یکی دیگر از این عوامل، قیمت دارایی مد نظر برای معامله است. در بازارهایی که قیمت دارایی مورد معامله بالا است، مانند سهام یا بیت کوین، اندازه قراردادها کوچک‌تر هستند تا سرمایه‌گذاران شخصی و کوچک هم بتوانند در آن بازار فعالیت داشته باشند. اما در بازاری مانند کالاها که قیمت دارایی‌ها کمتر است، اندازه قراردادها بزرگ‌تر شده تا پاسخگوی حجم سنگین معاملات هر دارایی باشد.

نوسانات: سطح نوسانات یک بازار نیز می‌تواند بر اندازه قراردادهای یک دارایی اثر بگذارد. در بازارهایی نظیر ارزهای دیجیتال که نوسانات شدیدی را تجربه می‌کنند، اندازه قرارداد معمولاً کوچک‌تر است تا بتوان معاملات بیشتری را انجام داد و مدیریت ریسک بهینه‌تری داشت. اما در بازاری مشابه با اوراق قرضه که نوسان قیمت‌ها کمتر است، اندازه قراردادها معمولاً بزرگ‌تر بوده تا سطح سودآوری معامله‌گران با خرید قراردادهای سنگین بیشتر شود و در عین حال، ریسک بزرگی آن‌ها را تهدید نکند.

قانون‌گذاری‌ها: آخرین فاکتور مهم در تغییرات اندازه قراردادها، تمهیدات و الزامات قانونی اعمال‌شده از سوی آژانس‌های نظارتی بر بازارهای مالی است. مثلاً کمیسیون معاملات آتی کالاها (CTFC) در ایالات متحده، برای اندازه قراردادهای فیوچرز یک حداقل در نظر گرفته تا اطمینان حاصل شود که در این بازار همیشه نقدینگی وجود داشته و سرمایه‌گذاران در معرض ریسک‌های سنگین قرار ندارند.

در نهایت باید گفت که درک مفهوم اندازه قرارداد یا Contract Size برای یک معامله موفق ضروری است. معامله‌گران می‌توانند با درک صحیح مفاهیم موجود در بازارهایی که فعالیت می‌کنند و جلوگیری از اشتباهات رایج، تصمیمات بهتری را برای قراردادهای معاملاتی بگیرند و میزان تحمل ریسک و اهداف مالی خود را بهتر بشناسند.

به این ترتیب برای فعالیت در بازارهایی نظیر فیوچرز و آپشنز، بهتر است عواملی از قبیل سطح سودآوری یک قرارداد، میزان وثیقه مورد نیاز، جزئیات و اندازه‌های قرارداد را در نظر بگیرید. به این شکل می‌توانید استراتژی معاملاتی خود را بهبود ببخشید و احتمال موفقیت را در این بازارهای پرتحول بالا ببرید.

در این مقاله از صرافی او ام پی فینکس، ابتدا پرداختیم که اندازه قرارداد یا Contract Size چیست و سپس سعی کردیم اطلاعات مهم مرتبط با این مفهوم را به شما ارائه دهیم. در صورتی که پیرامون مطالب فوق سوال، پیشنهاد و یا انتقادی داشتید، خواهشمندیم با ثبت نظر خود با ما ارتباط بگیرید.

سوالات مهم شما از مقاله اندازه قرارداد