توکن سوزی چیست؟ و چرا انجام می شود ؟

مکانیزم توکن سوزی در دنیای ارزهای دیجیتال، فرایندی است که در آن توکن‌ها ‌(کوین‌‌ها) از گردش خارج می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، وقتی توکن‌های یک ارز دیجیتال مانند دوج‌کوین سوزانده‌ می‌شوند، دیگر امکان واریز، برداشت، انتقال، خرید و فروش دوج کوین های سوزانده شده وجود ندارد. در این رویداد، توکن‌ها به آدرس کیف پولی ارسال می‌شوند که فقط ورودی دارد و برای انجام دیگر تراکنش‌ها مانند برداشت یا تبدیل نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد؛ زیرا آن کیف پول خارج از شبکه است و توکن‌های موجود در آن، غیرقابل دسترس هستند.

پادکست توکن سوزی چیست؟ و کاربرد آن

در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، به بررسی چیستی توکن سوزی، مزایا و معایب آن و انواع روش‌های توکن سوزی پرداخته‌ایم.

توکن سوزی چیست؟

مکانیزم توکن ‌سوزی در فضای رمزارزها، مانند روشن کردن یک شعله آتش زیر انبوهی از پول نقد است. با این حال چون رمزارزها دیجیتالی هستند، به معنای واقعی کلمه، کاربران دارایی خود را نمی‌سوزاند یا کامپیوتر یا گوشی موبایل خود را آتش نمی‌زنند! در عوض، توکن‌هایی که قرار است سوزانده شوند، به آدرسی غیرقابل دسترس انتقال پیدا می‌کنند که به آن آدرس خورنده (Eater Address) گفته می‌شود.

به‌عنوان مثال، هنگام خرید تتر از یک صرافی و انتقال آن به کیف پول شخصی خود، یک تراکنش ایجاد می‌شود که در فضای بلاکچین قابل پیگیری و ردیابی است. در فرآیند توکن سوزی نیز هنگامی که تعدادی از کوین‌ها (توکن‌ها) سوزانده می‌شود، این توکن‌ها به آدرس کیف پول خورنده انتقال پیدا می‌کنند. نکته جالب این است که امکان پیگیری و ردیابی این توکن‌ها نیز وجود دارد. اما این توکن‌ها برای همیشه از بین رفته و امکان بازیابی آن‌ها وجود ندارد.

مطالعه بیشتر: آموزش پیگیری تراکنش ارز دیجیتال TXID چیست؟

کاربردها و مزایای توکن سوزی

اگر معامله‌گر یا هولدر یک ارز دیجیتال باشید، بدون شک مطلع هستید که خرید یک رمزارز فرایندی مشخص دارد. به‌طورمثال، ابتدا باید در یک صرافی مانند صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس ثبت نام و احراز هویت کنید. سپس حساب کاربری خود را شارژ کرده و مبلغ معادل قیمت رمزارز دلخواه خود را پرداخت کنید تا ارز دیجیتال مورد نظر به کیف پول شما اضافه شود. با این شرایط، این سوال منطقی به نظر می‌رسد که چرا کسی باید بعد از خرید یک رمزارز، دارایی خود را بسوزاند و دیگر نتواند از آن استفاده کند؟ حتی شگفت‌آورتر اینکه چرا بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی توکن سوزی دارند؟

به‌طور‌کلی، از نظر علمی و تئوری چندین دلیل برای توکن سوزی وجود دارد که در ادامه به معرفی چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم.

توکن سوزی با اهداف تورمی

مفهوم ارزهای دیجیتال تورمی به رمزارزهایی اطلاق می‌شود که تعداد کل کوین‌های (توکن) آن‌ها دائما در حال افزایش است و سقفی برای آن در نظر گرفته نشده است. در عوض، یک ارز دیجیتال کاهش‌دهنده تورم (ضد تورمی)، ارز دیجیتالی است که در آن عرضه به مرور زمان کاهش می‌یابد. بنابراین، قیمت به مرور زمان و در صورت رشد یا ثابت ماندن تقاضا افزایش می‌یابد. بیت‌کوین یک نمونه از رمزارزهای ضد تورمی است.

از سوی دیگر، پروژه‌های مختلف از ابتکارات منحصر به فردی مانند استفاده از فرایند توکن سوزی، برای حفظ ویژگی ضد‌ تورمی خود استفاده می‌کنند. یکی از این نمونه‌ ارزهای دیجیتال برتر، بایننس کوین است. صرافی ارز دیجیتال بایننس برخی از بایننس کوین‌ها یا BNB‌های اصلی خود را هر سه ماه یکبار طی یک فرایند توکن سوزی برای کاهش عرضه از بین می‎‌برد.

توکن سوزی برای استیبل‌کوین‌های الگوریتمی

استیبل‌کوین یک ارز دیجیتال است که ارزش آن با نسبت یک به یک، به دلار آمریکا وابسته است. اگرچه اکثریت استیبل‌کوین‌ها به عنوان ذخیره ارزش شناخته می‌شوند، ولی برخی از آن‌ها از الگوریتمی از انگیزه‌ها و ریاضیات برای اطمینان از ارتباط این نوع دارایی‌ها به ارزهای فیات استفاده می‌کنند.

یک استیبل‌کوین الگوریتمیک، ارز دیجیتالی است که توسط فرایندهای خودکار طراحی شده و برای حفظ تناظر یک به یک قیمت با دلار با استفاده از افزایش یا کاهش عرضه، پشتیبانی می‌شود. این سیستم، بین هر یک از استیبل‌کوین‌های الگوریتمی متفاوت است. اما در برخی از آن‌ها از فرایند توکن سوزی به عنوان راهی برای تنظیم عرضه استفاده می‌شود. برای مثال در مورد استیبل کوین الگوریتمی ترا (UST)، رمزارز لونا (LUNA) سوزانده می‌شد تا نسبت UST با یک دلار ثابت بماند.

در مثال فوق، هنگامی که قیمت UST نوسان داشت و به زیر یک دلار می‌رسید، توکن‌های لونا سوزانده می‌شد و بنابراین عرضه آن کاهش می‌یافت تا قیمت UST به یک دلار افزایش یابد. همچنین، هنگامی که استیبل‌کوین به بالاتر از قیمت یک دلار ‌می‌رسید، توکن‌های بیشتری از لونا ایجاد می‌شد تا قیمت کاهش یابد. عملاً لونا به عنوان لنگری برای UST استفاده می‌شد.

در واقع، این الگوریتم‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند که به طور خودکار واحدهای استیبل‌کوین بیشتری تولید کنند یا واحدهای موجود را در واکنش به تغییرات تقاضا و عرضه از بین ببرند.

توکن سوزی برای تصحیح (Correction) اشتباهات پروژه

این فرایند، یک پروژه را قادر می‌سازد تا یک اشتباه را تصحیح کند. به عنوان مثال، فرض کنید تتر به طور اشتباهی ۵ میلیارد دلار USDT ایجاد می‌کند. این توکن‌ها باید سوزانده شوند تا ثابت شود که تتر با دلار آمریکا تناظر یک به یک دارد.

مورد دیگر، اشتباهاتی است که در طول یک ICO رخ می‌دهد. برخی از پروژه‌ها نمی‌توانند همه توکن‌های خود را که برای فروش اولیه در نظر گرفته‌اند، در طول ICO به فروش برسانند. بنابراین، پس از اتمام عرضه اولیه، کوین‌های (توکن‌های)‌ باقی مانده در حساب بنیان‌گذاران معمولاً سوزانده می‌شوند که نشان می‌دهد پروژه به توکن‌ها و کاربران اهمیت می‌دهد.

توکن سوزی هنگام توسعه ارزهای دیجیتال نیز به کمک توسعه‌دهندگان می‌آید. یک محصول مبتنی بر بلاکچین ممکن است پس از راه‌اندازی شامل برخی خطاها و باگ‌ها باشد. یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای رفع مشکلات موجود، سوزاندن توکن‌های آن ارز دیجیتال است. با استفاده از ویژگی‌های فرایند توکن سوزی، توسعه‌دهنده می‌تواند باگ‌ها و خطاهایی را که در شبکه اصلی انجام داده‌اند، تصحیح کند.

تشویق هولدرهای یک رمزارز

از توکن سوزی به عنوان راهی برای تشویق هولدرهای یک ارز دیجیتال استفاده می‌شود تا آن‌ها را وادار به نگه داشتن توکن‌های خود کنند. برای رسیدن به این هدف، صرافی‌هایی مانند بایننس، کوکوین، هوبی به صورت دوره‌ای توکن‌های خود را می‌سوزانند.

به عنوان مثال، توکن سوزی خودکار بایننس کوین (BNB Auto Burn) با راه‌اندازی و تغییر زنجیره بایننس و زنجیره هوشمند بایننس به زنجیره BNB معرفی شد. به گفته بایننس، سیستم توکن سوزی خودکار برای افزایش ارزش کوین‌های BNB و ارائه یک استراتژی رشد طولانی مدت مقرون به صرفه و مطمئن در BNB توسعه یافته است. بنابراین، هولدرهای BNB در درازمدت سود کسب می‌کنند.

مکانیسم اجماع موثر

مکانیسم اثبات توکن سوزی PoB (Proof-of-Burn)، یک الگوریتم اجماع است که توسط برخی شبکه‌های مبتنی بر بلاکچین پیاده‌سازی شده است و از آن برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در بلاکچین استفاده می‌شود. مکانیزم PoB یکی از چندین الگوریتم مکانیزم اجماع است تا اطمینان حاصل شود که تمام گره‌های شرکت‌کننده با وضعیت واقعی و معتبر شبکه بلاکچین موافق هستند.

PoB اغلب یک سیستم اثبات کار بدون اتلاف انرژی نامیده می‌شود که بر اساس اصل اجازه دادن به ماینرها برای سوزاندن توکن‌های ارز دیجیتال عمل می‌کند. سپس به آن‌ها حق ایجاد بلاک به نسبت کوین‌های سوزانده شده، داده می‌شود. برای سوزاندن کوین (توکن)‌ها، ماینرها آن‌ها را به آدرس خورنده ارسال می‌کنند. این فرآیند انرژی زیادی را مصرف نمی‌کند. اساساً، تمام این فعالیت‌های توکن سوزی، شبکه را چابک نگه می‌دارد و شرکت‌کنندگان نیز برای فعالیت‌های خود پاداش دریافت می‌کنند.

به‌طور‌خلاصه، می‌توان گفت نه تنها توسعه دهندگان از توکن سوزی سود می‌برند، بلکه مزایایی نیز برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که این فرایند را به روندی سودده تبدیل کرده است. در واقع، توکن سوزی یک پروژه مزایایی را در اختیار همه طرف‌های درگیر پروژه (توسعه دهندگان، جامعه و سرمایه‌گذاران) قرار خواهد داد. این فرایند، شفافیت بیشتری را به پروژه می‌بخشد و باعث ثبات بیشتر سیستم و اقتصاد ارزهای دیجیتال می‌شود.

معایب توکن سوزی

از نظر تئوری، سوزاندن ارزهای دیجیتال، توکن‌ها را از گردش خارج می‌کند. با این وجود، برخی از کارشناسان معتقد‌ند که مشابه فرایند کنترل عرضه تقاضا در سهام شرکت‌ها، بسته به احساسات سرمایه‌گذار و معامله‌گران و اینکه چگونه پویایی عرضه و تقاضا بر قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد، فرایند توکن سوزی می‌تواند برای یک ارز دیجیتال سودمند یا حتی نتیجه معکوس داشته باشد.

انواع روش‌های توکن سوزی

هر ارز دیجیتال ممکن است در فرایند توکن سوزی خود، الگوریتم خاصی را پیاده‌سازی کند. برخی پروژه‌ها به صورت خودکار در دوره‌هایی از پیش تعیین‌شده این فرایند را انجام می‌دهند. برخی دیگر به صورت دوره‌هایی از پیش تعیین‌نشده و مطابق با روند پیشرفت پروژه هر زمان که لازم بدانند، مراحل سوزاندن توکن‌ها را انجام می‌دهند. در ادامه، چند نمونه از روش‌‌های توکن سوزی آورده شده است.

توکن سوزی سه ماه BNB

بایننس برای کاهش عرضه کل، سوزاندن سه‌ماهه توکن بومی خود یعنی BNB را اجرا کرده است. بایننس قصد دارد این فرایند را هر سه ماه یک بار برگزار کند تا زمانی که ۱۰۰ میلیون کوین BNB را که ۵۰ درصد از کل عرضه آن را تشکیل می‌دهد، از گردش حذف کند.

در این فرایند، تعداد خاصی از BNB‌ها با توجه به حجم معاملات آن‌ها، هر سه ماه یکبار سوزانده می‌شود. بایننس تا به امروز ۱۶ رویداد توکن سوزی موفق داشته که بیش از ۳۱ میلیون و ۸۶۳ هزار واحد BNB در کل سوزانده شده است.

توکن سوزی سیف مون (SafeMoon Burn)

سیف مون میم کوین محبوبی است که روی زنجیره هوشمند بایننس (BSC) کار می‌کند که در ابتدا یک کوادریلیون عرضه داشته است. با این حال، در زمان راه‌اندازی، حدود ۲۲۳ تریلیون توکن سوزانده شد که باعث کاهش عرضه به ۷۷۷ تریلیون توکن شد. از آن زمان، توسعه دهندگان به صورت دستی توکن‌ها را می‌سوزانند و تاکنون بیش از ۴۲۴ میلیون توکن SafeMoon از بین رفته است.

توکن سوزی استلار (Stellar Burn)

در نوامبر ۲۰۱۹، استلار حدود ۵۰ درصد از کل عرضه خود را از بین برد؛ یعنی بیش از ۵۵ میلیارد توکن XLM در این فرایند سوزانده شد. بنیاد توسعه استلار (SDF) اعلام کرد که سوزاندن توکن‌های XLM برای کاهش عرضه آن به مقدار مورد نیاز جامعه صورت گرفته است. این سوزاندن با استقبال مثبت بازار روبه‌رو شد؛ زیرا قیمت XLM پس از این اتفاق با بیش از ۳۰ درصد رشد کوتاه مدت مواجه شد.

سؤالات متداول