یکی از چالش‌های اساسی بلاکچین اتریوم، مشکل مقیاس‌پذیری و هزینه بالای کارمزدها است که به دلیل طراحی لایه اول آن ایجاد شده است. این محدودیت‌ها، کاربران و توسعه‌دهندگان را به سمت راهکارهای لایه دوم (L2) سوق داده که با اجرای تراکنش‌ها خارج از زنجیره اصلی، سرعت را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهند. در این میان، اسکرول (Scroll) به‌عنوان یک رول‌آپ زیرو نالج (zk-Rollup)، راهکاری کارآمد ارائه کرده‌است که هم از امنیت اتریوم بهره می‌برد و هم سازگاری کاملی با قراردادهای هوشمند آن دارد. پروژه اسکرول که توسط یه ژانگ (Ye Zhang)، سندی پنگ (Sandy Peng) و هایچنگ شن (Haicheng Shen) تأسیس شد. در این مقاله قصد داریم این پروژه را از جوانب بیشتری مورد بررسی قرار دهیم.

فایل صوتی مقاله را از اینجا گوش کنید:

پروژه Scroll چیست؟

اسکرول (Scroll) یک رول‌آپ زیرو نالج (zk-Rollup) مبتنی بر ماشین مجازی اتریوم (EVM) است که با هدف بهبود مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه تراکنش‌ها روی شبکه اتریوم (Ethereum) طراحی شد. این پروژه به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد قراردادهای هوشمند را بدون تغییر از لایه اول به لایه دوم (L2) منتقل کنند.

اسکرول در سال ۲۰۲۱ توسط یه ژانگ (Ye Zhang)، سندی پنگ (Sandy Peng) و هایچنگ شن (Haicheng Shen) راه‌اندازی شد و با حمایت بنیاد اتریوم (Ethereum Foundation) توسعه یافت. این پروژه از طریق فناوری اثبات‌های دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs) امنیت تراکنش‌ها را حفظ می‌کند و همزمان با استفاده از یک سیستم سه‌لایه‌ای کارایی و سرعت شبکه را افزایش می‌دهد. مین‌نت (Mainnet) اسکرول در اکتبر ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد و به سرعت به یکی از برترین لایه‌های دوم اتریوم تبدیل گشت.

اسکرول چگونه کار می‌کند؟

همان‌طور که اشاره کردیم، اسکرول از فناوری رول‌آپ زیرو نالج (zk-Rollup) برای پردازش تراکنش‌ها خارج از لایه اول (L1) و ثبت آن‌ها در اتریوم (Ethereum) استفاده می‌کند. این سیستم شامل سه بخش اصلی است:

• گره‌های اسکرول (Scroll Nodes): شامل سکوئنسر (Sequencer)، هماهنگ‌کننده (Coordinator) و ری‌لیر (Relayer) است که تراکنش‌ها را پردازش کرده و به بلاک تبدیل می‌کند.
• شبکه راستی‌آزمایی (Roller Network): مجموعه‌ای از اثبات‌کننده‌ها (Provers) که اعتبار تراکنش‌ها را بررسی و اثبات‌های زیرو نالج را تولید می‌کنند.
• قراردادهای رول‌آپ و بریج (Rollup & Bridge Contracts): این قراردادها ارتباط بین اسکرول و اتریوم را حفظ کرده و داده‌های تراکنش را در لایه اول ثبت می‌کنند.

ویژگی‌های کلیدی پروژه Scroll

اسکرول به سرعت توانست جایگاه مناسبی میان دیگر پروژه‌های لایه دوم اتریوم کسب کند. این پروژه چند ویژگی کلیدی دارد که آن را از سایر راهکارهای لایه دوم (L2) متمایز می‌کند:

• سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم (EVM): اسکرول از نظر سازگاری با EVM کاملا مشابه اتریوم طراحی شده که امکان مهاجرت بدون تغییر قراردادهای هوشمند را برای توسعه‌دهندگان فراهم کرده است.
• کاهش هزینه‌های تراکنش: با پردازش تراکنش‌ها در لایه دوم و ارسال داده‌های فشرده‌شده به لایه اول، هزینه گس نسبت به شبکه اصلی اتریوم کاهش یافته است.
• امنیت بالا از طریق اثبات‌های دانش صفر: تمام تراکنش‌ها با استفاده از اثبات‌های رمزنگاری zk پردازش شده و سپس در اتریوم ثبت می‌شوند، که امنیت شبکه را افزایش داده است.
• پردازش موازی تراکنش‌ها: شبکه راستی‌آزمایی (Roller Network) امکان ایجاد اثبات‌های هم‌زمان برای بلوک‌های مختلف را فراهم کرده که موجب افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها می‌شود.

توکنومیکس Scroll و ایردراپ

اسکرول در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۲۳ جزئیات مربوط به ایردراپ و عرضه توکن SCR را منتشر کرد. این توکن به‌عنوان مکانیزم اصلی حاکمیت شبکه عمل می‌کند و در مدیریت خزانه دائو (DAO Treasury) و سایر تصمیم‌گیری‌های مهم نقش دارد. مدل توکنومیکس و نحوه توزیع اولیه این توکن به دقت طراحی شده تا انگیزه‌های اقتصادی لازم برای مشارکت‌کنندگان شبکه فراهم شود.

توکنومیکس توکن SCR

کل عرضه توکن SCR برابر ۱ میلیارد تعیین شده‌است که ۳۵ درصد آن به رشد اکوسیستم و خزانه دائو اختصاص دارد. ۱۵ درصد برای ایردراپ‌ها در نظر گرفته شده اما در اولین توزیع تنها ۷ درصد عرضه شده است. سایر تخصیص‌ها شامل سرمایه‌گذاران، تیم توسعه و بنیاد اسکرول بوده که طی سه سال آزاد خواهند شد.

ایردراپ توکن SCR

اسکرول ۱۹ اکتبر ۲۰۲۳ را به‌عنوان تاریخ اسنپ‌شات کاربران واجد شرایط در نظر گرفت و در ۲۲ اکتبر توکن‌ها را توزیع کرد. این توکن به کاربرانی تعلق گرفت که در فعالیت‌های شبکه‌ای نظیر سواپ، تأمین نقدینگی و استفاده از بریج اسکرول شرکت کرده بودند. البته سازندگان این پروژه مقداری از توکن‌ها را همچنان برای مراحل بعدی ایردراپ نگهداری می‌کنند. هنوز مشخص نیست مرحله بعدی ایردراپ Scroll چه زمانی باشد.

مقایسه Scroll با سایر راهکارهای لایه دوم

این پروژه در بازاری رقابتی فعالیت می‌کند که بازیگران بزرگی مانند آپتیمیسم (Optimism)، آربیتروم (Arbitrum) و زد‌کی‌سینک (zkSync) در آن حضور دارند. در ادامه، مقایسه‌ای میان اسکرول و مهم‌ترین رقبای آن ارائه شده است.

مقایسه اسکرول با آپتیمیسم (Optimism)

آپتیمیسم از مکانیسم اجماع اثبات تقلب (Fraud Proofs) برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها استفاده می‌کند. این روش به یک دوره چالش ۷ روزه نیاز دارد که باعث تأخیر در برداشت دارایی‌ها می‌شود، درحالی‌که اسکرول با شیوه اثبات سریع‌تری که دارد بلافاصله تراکنش‌ها را نهایی می‌کند.

مقایسه با آربیتروم (Arbitrum)

آربیتروم نیز از رول‌آپ‌های آپتیمیسم استفاده می‌کند و به الگوریتم اثبات تقلب متکی است. تفاوت کلیدی آربیتروم با آپتیمیسم در مدیریت بهتر داده‌های زنجیره‌ای است، اما آربیتروم نیز همچنان دچار تاخیر در تایید تراکنش‌ها خواهد بود، درحالی‌که اسکرول این مشکل را با استفاده از الگوریتم بسیار سریع‌تری که دارد حل خواهد کرد

مقایسه با زد‌کی‌سینک (zkSync)

زد‌کی‌سینک نیز یک رول‌آپ دانش صفر محسوب می‌شود اما برخلاف اسکرول، سازگاری کاملی با EVM ندارد و برای استفاده از برخی قراردادهای هوشمند باید تغییراتی ایجاد کنید. در مقابل، اسکرول امکان مهاجرت مستقیم قراردادهای هوشمند اتریوم بدون تغییر را فراهم می‌کند که آن را برای توسعه‌دهندگان جذاب‌تر ساخته است.

آینده پروژه اسکرول و چالش‌های آن

در مجموع، اسکرول با ترکیب رول‌آپ زیرو نالج (zk-Rollup) و سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم (EVM)، به یکی از برترین لایه‌های دوم (L2) تبدیل شده و با سرعت در حال رشد است. با این حال، برای تثبیت جایگاه خود در این بازار رقابتی، چالش‌هایی پیش‌رو دارد. رقبای قدرتمندی مانند آربیتروم (Arbitrum) و زد‌کی‌سینک (zkSync) در حال بهبود زیرساخت‌های خود هستند. بنابراین جذب کاربران و توسعه‌دهندگان جدید برای اسکرول حیاتی خواهد بود. همچنین، موفقیت این پروژه به بهینه‌سازی عملکرد شبکه و حفظ امنیت از طریق اثبات‌های رمزنگاری‌شده بستگی دارد. اگر اسکرول بتواند اکوسیستم خود را گسترش دهد و تجربه کاربری بهتری فراهم کند، این احتمال وجود دارد که به یکی از راهکارهای اصلی مقیاس‌پذیری اتریوم تبدیل شود.

سوالات متداول در مورد پروژه اسکرول (Scroll)