همه‌چیز درباره صرافی یونی‌ سواپ (Uniswap)؛ از نحوه کار تا نکات مثبت و منفی

اولین مانعی که برای معامله ارزهای دیجیتال وجود دارد، اجبار صرافی‌ها برای ثبت‌نام است؛ اما آیا راهی وجود دارد که بدون ثبت‌نام، احراز هویت و نیاز به اعتماد به یک نهاد متمرکز وارد دنیای خرید و فروش ارز دیجیتال شد؟ پاسخ مثبت است. در واقع، همین ایده بود که باعث تولد صرافی‌های غیرمتمرکز شد و در این میان، یونی‌سواپ (Uniswap) به یکی از مهم‌ترین بازیگران این فضا به‌شمار می‌رود.

یونی‌سواپ به کاربران اجازه می‌دهد به‌صورت کاملا ناشناس و مستقیم از طریق کیف پول خود به معامله رمزارزها بپردازند؛ اما آیا این صرافی امن و کاربردی است؟ در این بلاگ، هرآنچه باید درباره صرافی یونی‌ سواپ بدانید را بررسی خواهیم کرد.

صرافی یونی سواپ چیست؟

 یونی‌سواپ (Uniswap) یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) مبتنی بر بلاکچین اتریوم است که به کاربران اجازه می‌دهد بدون واسطه و به‌صورت مستقیم توکن‌های ERC-20 را با یکدیگر مبادله کنند. برخلاف صرافی‌های سنتی که از دفتر سفارش (Order Book)  استفاده می‌کنند، یونی‌سواپ بر پایه یک مدل خاص به نام بازارساز خودکار (AMM) کار می‌کند.

در این مدل، قیمت دارایی‌ها با یک فرمول ریاضی ساده تعیین می‌شود و معاملات به‌طور مستقیم از طریق استخرهای نقدینگی انجام می‌گیرند. این یعنی کاربران می‌توانند با اتصال مستقیم کیف پول خود به یونی سواپ، به راحتی توکن‌های مختلف را مبادله کنند.

یونی‌سواپ به دلیل ساختار غیرمتمرکز، دسترسی آسان و نوآوری در مدل معاملات، جایگاه ویژه‌ای در میان صرافی‌های غیرمتمرکز پیدا کرده و نقش کلیدی در رشد و گسترش اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) داشته‌است.

تاریخچه و ورژن های مختلف یونی سواپ 

صرافی یونی‌سواپ در سال ۲۰۱۶ به‌عنوان یکی از نخستین صرافی‌های غیرمتمرکز روی بلاکچین اتریوم راه‌اندازی شد. هیدن آدامز (Hayden Adams)  با الهام از ایده‌های ویتالیک بوترین تلاش کرد تا پلتفرمی بسازد که واسطه‌های معامله را از میان بردارد و بستری آزاد و باز برای مبادله توکن‌های ERC-20 بدون نیاز به دفتر سفارش یا مجوز بسازد.

این ایده اما بسیار بیشتر از آنچه آدامز انتظار داشت مورد توجه کاربران ارزهای دیجیتال قرار گرفت. با گسترش استقبال کاربران و توسعه ابزارهای دیفای، تیم یونی‌سواپ نسخه‌های جدیدی از این صرافی را ارائه داد تا عملکرد، امنیت و تجربه کاربری را ارتقا دهد. در ادامه، سیر تکامل این پروژه را در قالب نسخه‌های مختلف آن می‌بینیم:

• Uniswap V1: اولین نسخه از یونی‌سواپ که امکان مبادله بین ETH و توکن‌های ERC-20 را فراهم می‌کرد در سال ۲۰۱۸ ایجاد شد. در این نسخه، تبادل مستقیم بین دو توکن ERC-20 وجود نداشت و همه مبادلات باید از طریق ETH انجام می‌شد.
• Uniswap V2: این نسخه که در سال ۲۰۲۰ عرضه شد، امکان مبادله مستقیم بین هر دو توکن ERC-20 را فراهم می‌کرد. همچنین قابلیت‌هایی مانند فلش‌سواپ و بهبود امنیت قراردادهای هوشمند نیز به آن اضافه شد.
• Uniswap V3 : نسخه v3 در سال ۲۰۲۱ عرضه شد و تحولی در سیستم AMM ایجاد کرد. مهم‌ترین ویژگی آن، نقدینگی متمرکز بود که به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌داد سرمایه خود را در بازه‌های قیمتی دلخواه قرار دهند. همچنین چند سطح کارمزد و بازدهی بهتر نیز در این نسخه ارائه شد.
• Uniswap V4 : نسخه چهارم و کنونی یونی سواپ بر سفارشی‌سازی استخرها، کاهش هزینه گس و اضافه‌کردن قابلیت‌هایی مانند Hooks برای توسعه‌دهندگان تمرکز دارد.

یونی‌سواپ با هر نسخه جدید، سعی کرده محدودیت‌های نسخه‌های قبلی را برطرف کند و به یکی از پلتفرم‌های اصلی در فضای دیفای تبدیل شود.

ویژگی های صرافی یونی سواپ

صرافی یونی سواپ با ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی که دارد یکی از پرطرفدارترین صرافی‌های دکس به‌شمار می‌رود. این پلتفرم با حذف کامل واسطه‌ها و فراهم کردن امکان معامله آزاد و بدون مجوز برای تمامی کاربران را فراهم آورده‌است. یونی‌سواپ بر پایه قراردادهای هوشمند عمل می‌کند تا کاربران بتوانند در هر لحظه و بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل، توکن‌های ERC-20 را با یکدیگر مبادله کنند.

یونی‌سواپ همچینن یکی از معدود پلتفرم‌هایی به‌شمار می‌رود که به کاربران امکان معامله، بدون نیاز به ثبت‌نام یا احراز هویت (KYC) و تنها با اتصال کیف پول‌هایی مثل متامسک، را می‌دهد. این ویژگی آن را به ابزاری مهم برای حریم خصوصی و آزادی مالی در دنیای رمزارزها تبدیل کرده‌است.

نصب اپلیکیشن او‌ام‌پی فینکس

با نصب اپ او‌ام‌پی فینکس، به راحتی و با امنیت کامل به بازار ارز دیجیتال دسترسی پیدا کنید و معاملات خود را انجام دهید.

نصب از کافه بازار نصب از مایکت

اگرچه یونی سواپ در ابتدا تنها بر شبکه اتریوم فعالیت می‌کرد، اما در حال حاضر علاوه بر شبکه اصلی اتریوم، اکنون روی چند زنجیره دیگر مانند آربیتروم (Arbitrum)، آپتیمیسم (Optimism)، پالیگان (Polygon) و بیس (Base) نیز فعال شده و همین مسئله به کاهش کارمزد و افزایش مقیاس‌پذیری آن کمک کرده‌است.

مزایای استفاده از یونی سواپ

یونی سواپ مزایای منحصر به فردی دارد که آن را به یکی از برترین صرافی‌های DEX تبدیل می‌کند. برخی از این مزایای عبارتند از:

• عدم نیاز به ثبت‌نام و احراز هویت (KYC)
• دسترسی آزاد برای همه کاربران در سراسر جهان
• امنیت بالاتر به‌دلیل کنترل کامل کاربر روی دارایی‌ها
• فرصت کسب درآمد از طریق تأمین نقدینگی
• پشتیبانی از تعداد زیادی از توکن‌های جدید و نوظهور
• کارمزد رقابتی و شفاف

معایب استفاده از یونی سواپ

در کنار مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز، استفاده از یونی سواپ محدودیت‌هایی نیز دارد که شامل:

• تنها برای توکن‌های مبتنی بر بلاکچین اتریوم کارآمد است.
• کاربران برای پرداخت هزینه کارمزد به توکن اتریوم نیاز دارند. 
• به‌دلیل نبود نظارت متمرکز احتمال مواجهه با توکن‌های تقلبی یا اسکم بالا است.
• برای استفاده درست از پلتفرم نیاز به دانش فنی وجود دارد. 
• نوسانات زیاد در استخرهای نقدینگی که ممکن است باعث ضرر دائمی (Impermanent Loss) شود.

صرافی یونی سواپ چگونه کار می‌کند؟

همانطور که گفتیم، یونی‌سواپ یک صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم است که به‌جای دفتر سفارش، از مدل بازارساز خودکار (AMM) استفاده می‌کند. در این مدل، کاربران به‌جای معامله مستقیم با هم، با یک استخر نقدینگی معامله می‌کنند. این استخر شامل جفت‌توکن‌هایی است که توسط کاربران دیگر، یعنی تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPها)، فراهم شده‌اند.

مکانیزم قیمت‌گذاری یونی‌سواپ براساس فرمول x × y = k کار می‌کند. به این معنا که موجودی هر توکن در استخر به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که حاصل‌ضرب آن‌ها ثابت بماند. با هر معامله، قیمت توکن‌ها تغییر می‌کند و به‌صورت پویا با عرضه و تقاضا هماهنگ می‌شود.

در صرافی UniSwap به کمک قراردادهای هوشمند واسطه‌ها حذف شدند و کاربران می‌توانند با حفظ ناشناس بودن به صورت مستقیم با هم معامله کنند. علاوه بر این، در نسخه‌های جدیدتر مثل V3 و V4، امکاناتی مثل متمرکز کردن نقدینگی در بازه‌های قیمتی خاص و بهینه‌سازی مصرف گس معرفی شده‌اند که هم دقت معاملات را بالا می‌برند و هم هزینه را کاهش می‌دهند.

نحوه درآمدزایی از صرافی یونی سواپ

صرافی یونی‌سواپ تنها یک پلتفرم برای خرید و فروش ارز دیجیتال نیست؛ بلکه کاربران می‌توانند با مشارکت در اکوسیستم آن، درآمد نیز کسب کنند. این درآمد معمولا به‌صورت توکن یا کارمزد معاملاتی پرداخت می‌شود و روش‌های مختلفی برای آن وجود دارد. در ادامه، به روش‌های درآمدزایی از یونی سواپ می‌پردازیم.

تأمین نقدینگی  (Liquidity Providing)

اصلی‌ترین روش کسب درآمد در یونی‌سواپ، تامین نقدینگی است. کاربران با واریز جفت‌ارزهایی مثل ETH/USDC به یک استخر، بخشی از کارمزد تراکنش‌های آن استخر (معمولا بین ۰/۰۵٪ تا ۱٪ بسته به نسخه و استخر) را به‌صورت خودکار دریافت می‌کنند. در نسخه V3، امکان متمرکز کردن نقدینگی در بازه‌های قیمتی خاص نیز وجود دارد که باعث افزایش بازدهی سرمایه می‌شود.

استیک کردن توکن UNI

برخی نسخه‌های یونی‌سواپ یا پلتفرم‌های مرتبط به کاربران اجازه می‌دهند توکن UNI (توکن حاکمیتی یونی‌سواپ) را استیک کنند و در ازای آن، پاداش یا سود دوره‌ای دریافت کنند. این روش به کاربران امکان می‌دهد بدون ریسک تأمین نقدینگی و ضرر ناپایدار، کسب درآمد کنند.

مشارکت در حاکمیت  (Governance Participation)

اگرچه مشارکت در حاکمیت در صرافی یونی سواپ به‌صورت مستقیم درآمدزا نیست، اما دارندگان توکن UNI می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کلان پروتکل شرکت کنند. بعضی از پروپوزال‌ها شامل تخصیص پاداش به مشارکت‌کنندگان فعال است و همین موضوع در بلندمدت می‌تواند مزایای مالی داشته‌باشد.

کیف پول مخصوص صرافی یونی سواپ

یونی‌سواپ مانند اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، نیاز به کیف پول‌های شخصی دارد که کاربران با اتصال آن‌ها بتوانند به معامله یا تامین نقدینگی بپردازند. از این رو، تیم توسعه یونی‌سواپ در سال ۲۰۲۳ کیف پول اختصاصی خودش را با نام Uniswap wallet معرفی کرد.

این کیف پول که در نسخه‌های iOS و به‌تازگی برای Android نیز عرضه شده، به‌صورت کامل با یونی‌سواپ یکپارچه‌سازی شده و به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به نرم‌افزار واسطه، به‌صورت مستقیم به امکانات صرافی دسترسی پیدا کنند.

ویژگی‌های این کیف پول عبارت است:

• پشتیبانی از شبکه‌های مختلف  Ethereum، Polygon، Arbitrum، Optimism  و  Base
• مرورگر داخلی برای اپلیکیشن‌های دیفای
• امکان سواپ مستقیم توکن‌ها درون کیف پول
• کنترل کامل کلید خصوصی توسط کاربر (Non-custodial)
• طراحی ساده و مناسب برای کاربران تازه‌وارد

برای استفاده از صرافی یونی سواپ کاربران همچنان می‌توانند از کیف پول‌های محبوبی مثل MetaMask، Trust Wallet، Coinbase Wallet یا WalletConnect نیز استفاده کنند؛ اما به طور کلی، استفاده از Uniswap Wallet، به‌خصوص برای تعامل با نسخه‌های مختلف پروتکل، تجربه‌ای یکپارچه‌تر و ساده‌تر ارائه می‌دهد.

یونی سواپ، آینده بدون واسطه معاملات ارزهای دیجیتال

صرافی یونی‌سواپ یکی از ستون‌های اصلی دنیای دیفای به‌شمار می‌رود که با حذف واسطه‌ها و استفاده از قراردادهای هوشمند، مدل جدیدی از معامله‌گری را ارائه داده‌است. چه بخواهید توکن‌های خود را با امنیت بالا و بدون ثبت‌نام معامله کنید، چه به‌دنبال کسب درآمد از طریق تأمین نقدینگی باشید، یونی‌سواپ امکانات متنوعی در اختیار شما می‌گذارد.

با وجود چالش‌هایی مانند کارمزدهای گس بالا یا پیچیدگی‌های فنی برای مبتدی‌ها، این صرافی غیرمتمرکز همچنان یکی از محبوب‌ترین و نوآورترین پلتفرم‌ها در فضای ارز دیجیتال باقی مانده است. اگر به‌دنبال کنترل کامل دارایی‌های خود، ناشناس‌ماندن در معاملات و مشارکت در آینده مالی غیرمتمرکز هستید، یونی‌سواپ یکی از بهترین گزینه‌ها برای حرفه‌ای‌های بازار است.

سوالات متداول درباره صرافی یونی سواپ