معرفی کامل الگوریتم POB (اثبات سوزاندن)؛ راهی نوین برای اجماع در بلاک چین
در دنیای بلاکچین، الگوریتم‌های اجماع نقش کلیدی در تایید تراکنشها و تضمین امنیت شبکه دارند. الگوریتم‌های شناخته‌شده‌ای مانند الگوریتم اثبات کار (Proof of Work – PoW) و اثبات سهام (Proof of Stake – PoS)، روشهای متداولی برای رسیدن به اجماع در شبکه‌های غیرمتمرکز هستند؛ اما این دو الگوریتم معایب مهمی دارند که گاهی آنها را ناکارآمد میکند
به‌همین دلیل بود که الگوریتمی به نام مکانیسم اجماع اثبات سوزاندن (Proof of Burn – PoB) معرفی شد. این مکانیسم بر مبنای حذف همیشگی بخشی از دارایی دیجیتال کاربران عمل میکند و به آنها در ازای آن، قدرت مشارکت در شبکه اعطا میکند. در این مقاله، به بررسی الگوریتم PoB، نحوه عملکرد آن، مزایا و معایب، تفاوت آن با سایر الگوریتم‌های اجماع و چالش‌های پیش روی آن خواهیم پرداخت.
الگوریتم POB چیست؟
الگوریتم اثبات سوزاندن (Proof of Burn – PoB) یکی از مکانیزم‌های اجماع در بلاکچین است که کاربران را ملزم میکند تا بخشی از دارایی دیجیتال خود را بسوزانند (یعنی برای همیشه از دسترس خارج کنند) تا بتوانند در فرایند ایجاد بلوک‌های جدید و تایید تراکنشها مشارکت داشته باشند.
این کار از طریق ارسال توکن‌ها به آدرس سوزاندن (Burn Address) انجام می‌شود. این آدرس‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کلید خصوصی برای آنها وجود ندارد، بنابراین دارایی‌هایی که به آنها ارسال می‌شوند، برای همیشه غیرقابل بازیابی خواهند بود. در ازای این اقدام، کاربران امتیازاتی دریافت میکنند که به آنها امکان مشارکت در استخراج (Mining) یا اعتبارسنجی (Validating) تراکنشها را می‌دهد.
هدف اصلی این الگوریتم، ایجاد مکانیسمی است که بدون نیاز به مصرف بالای انرژی (مانند PoW) امنیت شبکه را تضمین کند. در عین حال، سوزاندن دارایی‌ها باعث کاهش تورم و افزایش ارزش توکن‌ها در بلندمدت می‌شود.
الگوریتم اثبات سوزاندن چگونه کار میکند؟
الگوریتم اثبات سوزاندن (PoB) یک الگوریتم اجماع در بلاکچین است که در آن کاربران برای کسب حق مشارکت در شبکه، بخشی از دارایی‌های دیجیتال خود را برای همیشه از بین می‌برند. این روش با ارسال توکن‌ها به یک آدرس سوزاندن که کلید خصوصی ندارد، دارایی‌ها را به‌طور غیرقابل بازیابی از گردش خارج میکند. در مقابل، شبکه به کاربران امتیازاتی می‌دهد که به آنها اجازه می‌دهد در فرآیند استخراج (Mining) یا اعتبارسنجی (Validating) تراکنشها شرکت کنند.
این مکانیسم به گونه‌ای طراحی‌شده که نه‌تنها نیاز به سخت‌افزار قدرتمند و مصرف انرژی بالا را از بین ببرد، بلکه به‌مرور باعث کاهش تعداد توکن‌های در گردش شود و از این طریق، ارزش آنها را حفظ کند. در ادامه، مراحل اجرای این الگوریتم را بررسی می‌کنیم.
نحوه سوزاندن کوین‌ها و ارتباط آن با ایجاد بلوک‌های جدید
فرآیند سوزاندن دارایی‌ها در الگوریتم PoB مراحل مشخصی دارد که در ادامه آنها را توضیح دادیم:
- انتقال کوین‌ها به یک آدرس غیرقابل استفاده: کاربران برای کسب حق استخراج یا اعتبارسنجی در شبکه، باید مقدار مشخصی از توکن‌های خود را به یک آدرس سوزاندن ارسال کنند. این آدرس‌ها کلید خصوصی ندارند و دارایی‌هایی که به آنها فرستاده می‌شود، برای همیشه از بین می‌روند.
- ایجاد امتیاز برای ماینرها یا اعتبارسنج‌ها: پس از سوزاندن کوین‌ها، شبکه به کاربران امتیازاتی می‌دهد که میزان مشارکت آنها در فرایند اجماع را تعیین میکند. هرچه مقدار بیشتری کوین بسوزانند، شانس بیشتری برای استخراج بلوک‌های جدید و دریافت پاداش خواهند داشت.
- کاهش تدریجی تاثیر سوزاندن: با گذشت زمان، تاثیر کوینهای سوزاندهشده کاهش می‌یابد. این امر به منظور جلوگیری از تمرکز قدرت در دستان کسانی که در گذشته مقدار زیادی کوین سوزانده‌اند، طراحی شده‌است. به این ترتیب، کاربران باید به طور مداوم در سوزاندن کوین‌ها شرکت کنند تا امتیاز خود را حفظ کنند.
مزایا و معایب اثبات سوزاندن (PoB)
الگوریتم اثبات سوزاندن (Proof of Burn – PoB) یکی از روشهای اجماع در بلاکچین است که کاربران را ملزم میکند تا بخشی از دارایی‌های خود را برای همیشه از بین ببرند تا بتوانند در فرآیند تأیید تراکنشها و تولید بلوک‌های جدید مشارکت کنند. این مکانیسم تلاش میکند تعادلی میان امنیت، تمرکززدایی و مصرف انرژی ایجاد کند. در حالی که PoB مصرف انرژی کمتری نسبت به اثبات کار (PoW) دارد و می‌تواند به تمرکززدایی بیشتر کمک کند، اما از سوی دیگر، باعث از بین رفتن همیشگی دارایی‌ها شده و ممکن است منجر به تمرکز قدرت در میان کاربران ثروتمندتر شود.
در جدول زیر، نگاهی به مهم‌ترین مزایا و معایب این الگوریتم خواهیم داشت:
| مزایا | معایب |
| کاهش مصرف انرژی نسبت به PoW: برخلاف اثبات کار که به قدرت پردازشی بالا نیاز دارد، PoB نیازی به ماینرهای پرمصرف ندارد. | از بین رفتن همیشگی دارایی‌های کاربران: کوینهای سوزاندهشده غیرقابل بازیابی هستند و این ممکن است باعث کاهش انگیزه |
| افزایش تمرکززدایی و امنیت شبکه: کاربران با سوزاندن دارایی‌ها، در امنیت شبکه نقش دارند و نیاز به تجهیزات گران‌قیمت نیست. | نیاز به سوزاندن مقدار زیادی از دارایی برای کسب امتیاز بیشتر: هرچه کاربر کوین بیشتری بسوزاند، شانس بیشتری برای استخراج بلوک دارد که می‌تواند به تمرکز قدرت منجر شود. |
| جلوگیری از حملات اسپم و تقلب در شبکه: هزینه‌بر بودن سوزاندن کوین‌ها باعث کاهش فعالیت‌های مخرب می‌شود. | پذیرش پایین در میان بلاک‌چین‌های بزرگ: این مکانیسم نسبت به PoS و PoW کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. |
| ایجاد انگیزه برای مشارکت طولانی‌مدت در شبکه: کاربران برای حفظ موقعیت خود در شبکه، به‌صورت مداوم کوین می‌سوزانند که باعث ثبات در شبکه می‌شود. | تاثیرگذاری نامتقارن برای کاربران ثروتمندتر: کاربرانی که سرمایه بیشتری دارند، می‌توانند کوینهای بیشتری سوزانده و کنترل بیشتری بر شبکه داشته باشند. |
چالش‌های مکانیسم اجماع اثبات سوزاندن
الگوریتم اثبات سوزاندن به عنوان یک روش جایگزین برای مکانیسم‌های اجماع سنتی مانند اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS)، با حذف نیاز به مصرف انرژی زیاد (مانند PoW) و کاهش وابستگی به سهام‌گذاری بلندمدت (مانند PoS)، سعی در ایجاد تعادلی میان کارایی و امنیت دارد. با این حال، این روش چالش‌هایی دارد که می‌تواند پذیرش گسترده آن را دشوار کند. برخی از مهم‌ترین مشکلات PoB عبارتند از:
ریسک از دست دادن سرمایه
در مکانیسم PoB، کاربران باید مقداری از کوینهای خود را برای همیشه بسوزانند تا در فرآیند تولید بلوک مشارکت داشته‌باشند. این موضوع یک زیان دائمی برای دارنده کوین است، زیرا دارایی‌های سوزاندهشده دیگر قابل بازگردانی نیستند. در مقابل، در الگوریتم اثبات سهام (PoS)، کوین‌ها فقط در یک قرارداد هوشمند قفل می‌شوند و در صورت نیاز، قابل برداشت و بازیابی هستند. این تفاوت باعث می‌شود که برخی کاربران از مشارکت در PoB خودداری کنند، زیرا از دست دادن همیشگی دارایی‌های دیجیتال، ریسک بالایی به همراه دارد.
عدم پذیرش گسترده
بلاک‌چین‌های بزرگ و شناخته‌شده مانند بیت‌کوین (BTC) و اتریوم (ETH) هنوز از الگوریتم‌های PoW و PoS به عنوان اصلی‌ترین روشهای اجماع استفاده میکنند. در حالی که PoB ایده‌ای جالب به نظر می‌رسد، اما هنوز موارد استفاده عملی زیادی پیدا نکرده و تنها در برخی پروژه‌های کوچک‌تر پیاده‌سازی شده‌است. این محدودیت در پذیرش، توسعه زیرساخت‌ها و ابزارهای مرتبط با PoB را کاهش داده و باعث شده‌است که کاربران و توسعه‌دهندگان تمایل کمتری به استفاده از این روش داشته‌باشند.
تمرکز قدرت در میان دارندگان ثروتمند
یکی از اهداف اولیه PoB تمرکززدایی بیشتر در شبکه‌های بلاکچینی است، اما این مکانیسم می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. کاربرانی که دارایی بیشتری دارند، می‌توانند مقادیر زیادی از کوین‌ها را بسوزانند و از امتیازات بیشتری در فرآیند تولید بلوک برخوردار شوند. در نتیجه، قدرت تصمیم‌گیری و کنترل شبکه ممکن است به دست گروه کوچکی از کاربران ثروتمند بیفتد، مشابه مشکلی که در PoS وجود دارد. این مسئله موجب تمرکز قدرت می‌شود و هدف اصلی الگوریتم را که ایجاد سیستم‌های غیرمتمرکز عادلانه‌تر است، به چالش خواهد کشید.
کدام بلاک چین از الگوریتم POB استفاده میکند؟
برخی از پروژه‌های بلاکچینی برای مدیریت منابع و ایجاد انگیزه‌های اقتصادی از مکانیسم اجماع اثبات سوزاندن (Proof of Burn – PoB) استفاده میکنند. یکی از اولین و شناخته‌شده‌ترین پروژه‌هایی که از این روش استفاده کرد، پروژه Counterparty بود.
پروژه Counterparty و استفاده از الگوریتم PoB
کانترپارتی (Counterparty) یک پروتکل لایه دوم است که بر روی بلاکچین بیت‌کوین اجرا می‌شود و امکان ایجاد قراردادهای هوشمند و صدور توکن‌های سفارشی را فراهم میکند. این پروژه یکی از نخستین نمونه‌هایی بود که از اثبات سوزاندن برای توزیع توکن‌های بومی خود یعنی XCP استفاده کرد.
نحوه عملکرد در Counterparty:
- کاربران برای به دست آوردن توکن‌های XCP، باید مقداری بیت‌کوین (BTC) را به یک آدرس سوزاندن ارسال می‌کردند.
- این بیت‌کوین‌های سوزاندهشده برای همیشه از گردش خارج می‌شدند، زیرا به آدرسی غیرقابل استفاده منتقل می‌شدند که کلید خصوصی نداشت.
- در ازای این کار، شبکه به کاربران توکن XCP می‌داد که در اکوسیستم Counterparty برای ایجاد توکن‌های جدید، استفاده از قراردادهای هوشمند و انجام تراکنش‌های غیرمتمرکز به کار می‌رفت.
چرا Counterparty از PoB استفاده کرد؟
- اولین دلیل این بود که روش اثبات سوزاندن بدون نیاز به ماینینگ سنتی، امکان ایجاد یک اقتصاد جدید را روی بیت‌کوین فراهم می‌کرد.
- با حذف بیت‌کوین‌های سوزاندهشده از چرخه، کمیابی مصنوعی ایجاد شده و ارزش XCP در بلندمدت قابل مدیریت می‌شد.
- این رویکرد به توزیع عادلانه‌تر توکن‌ها کمک کرد، زیرا کاربران بدون نیاز به تجهیزات ماینینگ می‌توانستند در اکوسیستم مشارکت داشته باشند.
تفاوت الگوریتم PoB با الگوریتم PoW
اثبات کار (Proof of Work – PoW) یکی از قدیمی‌ترین مکانیسم‌های اجماع است که در بلاک‌‌چین‌هایی مانند بیت‌کوین استفاده می‌شود. در این روش، ماینرها با استفاده از قدرت پردازشی برای حل مسائل پیچیده ریاضی رقابت میکنند تا بلوک جدیدی ایجاد کنند. در مقابل، در اثبات سوزاندن (Proof of Burn)، کاربران دارایی‌های خود را می‌سوزانند تا امتیاز لازم برای استخراج بلوک‌ها را به دست آورند.
| ویژگی | (PoB) الگوریتم اثبات سوزاندن | الگوریتم اثبات کار (PoW) |
| مکانیسم اجماع | سوزاندن دارایی‌های دیجیتال برای دریافت حق مشارکت | استفاده از قدرت پردازشی برای حل مسائل رمزنگاری |
| مصرف انرژی | کم، زیرا نیازی به تجهیزات پردازشی سنگین ندارد | بسیار بالا، نیاز به سخت‌افزارهای قدرتمند (ASIC) |
| میزان تمرکززدایی | امکان تمرکز در دست دارندگان بزرگ دارایی | احتمال تمرکز در دست ماینرهای بزرگ و استخرهای استخراج |
| هزینه مشارکت | نیاز به سوزاندن کوین‌ها، که غیرقابل بازیابی هستند | نیاز به خرید و نگهداری سخت‌افزارهای گران‌قیمت |
| پایداری در بلندمدت | وابسته به مدل اقتصادی پروژه، ممکن است باعث کاهش عرضه شود | اثبات شده در پروژه‌های بزرگی مانند بیت کوین |
| مزایا | کاهش مصرف انرژی، عدم نیاز به سخت‌افزار، توزیع عادلانه‌تر | امنیت بسیار بالا، تاریخچه موفق و قابل اعتماد |
| معایب | از بین رفتن همیشگی دارایی‌ها، نیاز به مدل اقتصادی پایدار | مصرف انرژی زیاد، نیاز به تجهیزات خاص |
تفاوت الگوریتم PoB با الگوریتم PoS
اثبات سهام (Proof of Stake – PoS) یک روش اجماع است که در آن، کاربران با قفل کردن (استیک کردن) دارایی‌های خود در شبکه، شانس دریافت پاداش و تأیید تراکنشها را پیدا میکنند. در مقابل، در اثبات سوزاندن (PoB) کاربران باید دارایی‌های خود را به‌طور دائم از بین ببرند تا بتوانند در فرآیند اجماع مشارکت کنند.
| ویژگی | (PoB) الگوریتم اثبات سوزاندن | الگوریتم اثبات سهام (PoS) |
| مکانیسم اجماع | سوزاندن دارایی‌ها برای دریافت امتیاز | قفل کردن دارایی‌ها برای کسب حق تأیید تراکنش |
| بازگشت سرمایه | غیرقابل برگشت (دارایی‌ها برای همیشه از بین می‌روند) | امکان بازیابی دارایی‌های قفل‌شده |
| مصرف انرژی | کم، بدون نیاز به سخت‌افزار استخراج | احتمال تمرکز در دست نهنگ‌های بزرگ (دارندگان عمده کوین) |
| میزان تمرکززدایی | احتمال تمرکز در دست دارندگان بزرگ کوین | نیاز به خرید و نگهداری سخت‌افزارهای گران‌قیمت |
| محدودیت‌های اقتصادی | نیاز به مدل اقتصادی قوی برای جذب کاربران | مدل اقتصادی منعطف‌تر، مورد پذیرش در بلاک چین‌های مختلف |
| مزایا | عدم نیاز به سخت‌افزار، کاهش مصرف انرژی، توزیع کنترل بر اساس سوزاندن | امنیت بالا، امکان بازیابی سرمایه، مورد استفاده در بسیاری از بلاک چین‌ها |
| معایب | از بین رفتن همیشگی دارایی‌ها، نیاز به سوزاندن مستمر | احتمال ایجاد انحصار توسط دارندگان بزرگ دارایی |
آیا PoB آینده‌ای در بلاک چین دارد؟
مکانیسم اجماع اثبات سوزاندن (Proof of Burn) راهکاری نوین برای ایجاد اجماع در شبکه‌های بلاکچین است که بدون نیاز به توان پردازشی بالا، امنیت شبکه را تأمین میکند. با این حال، چالش‌هایی مانند از بین رفتن همیشگی دارایی‌ها، تمرکز قدرت و پذیرش محدود باعث شده است که این روش به اندازه PoW یا PoS رایج نشود.
با توجه به این موارد، آینده PoB به نیازهای خاص پروژه‌های بلاک چینی بستگی دارد. شبکه‌هایی که به دنبال کاهش مصرف انرژی و افزایش امنیت بدون نیاز به سخت‌افزار گران‌قیمت هستند، ممکن است از این الگوریتم بهره ببرند.
سوالات متداول درباره الگوریتم POB
- الگوریتم اثبات سوزاندن چیست؟
PoB یک مکانیسم اجماع است که کاربران برای مشارکت در شبکه، کوینهای خود را به آدرسی غیرقابل استفاده ارسال میکنند و در ازای آن امتیاز استخراج یا اعتبارسنجی دریافت میکنند.
- چرا کاربران باید کوینهای خود را بسوزانند؟
برای کسب امتیاز و مشارکت در فرآیند اجماع شبکه، کاربران باید کوینهای خود را برای همیشه از دسترس خارج کنند.
- الگوریتم اثبات سوزاندن (PoB) چگونه کار میکند؟
در این الگوریتم، کاربران با ارسال کوینهای خود به یک آدرس غیرقابل استفاده، امتیاز مشارکت در شبکه را دریافت میکنند. هرچه میزان کوینهای سوزاندهشده بیشتر باشد، شانس بیشتری برای تأیید تراکنشها و دریافت پاداش خواهند داشت.
- آیا کوینهای سوزاندهشده قابل بازیابی هستند؟
خیر، کوینهایی که به آدرس سوزاندن ارسال شوند، دیگر هرگز قابل دسترسی نخواهند بود.
- آیا PoB برای همه بلاکچینها مناسب است؟
خیر، برخی شبکهها ممکن است روشهای دیگر اجماع مانند PoS یا PoH را ترجیح دهند.
