اثبات ذخایر ؛ استاندارد اعتماد برای صرافی های متمرکز

سند اثبات ذخایر (Proof-of-Reserves) موجب تلفیق ویژگی شفافیت فعالیت‌ها در یک شبکه بلاک چین با راحتی استفاده از یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز می‌شود. انحلال صرافی FTX که یکی از بزرگ‌ترین و معتمدترین صرافی‌های ارز دیجیتال در دنیا بود، بحث‌ها را بر سر تعیین معیار و استانداردها جهت ارائه سندی مبنی بر توانایی پرداخت بدهی از سوی صرافی‌های متمرکز به‌وجود آورد.

از زمان انتشار خبر ورشکستگی صرافی FTX، بسیاری از صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال جهت جلب مجدد اعتماد مردم و ادامه فعالیت‌ها به‌عنوان یک نهاد معتبر در صنعت رمزارزها، به‌صورت داوطلبانه اقدام به ارائه سند اثبات ذخایر خود کردند.
در این پست از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس قصد معرفی پروتکل اثبات ذخایر و نحوه عملکرد آن داریم.

اثبات ذخایر چیست؟

اثبات ذخایر شیوه‌ای جهت ارائه یک سند عمومی از دارایی‌ها و ذخایر موجود در شبکه متعلق به صرافی‌های حضانتی (Custodial) است. هدف از ارائه اثبات ذخایر نشان‌دادن برابری و مطابقت میزان واریزی‌های یک صرافی با موجودی حساب کاربران است که ثابت می‌کند آن صرافی توانگری مالی و توانایی پرداخت بدهی‌های خود را دارد.

صرافی های متمرکز جهت تطابق رمزارزهای درون شبکه با بدهی‌ها و تعهدات مالی خود، از طریق سیستمی عمل می‌کنند که توسط اسنادی تحت عنوان مِرکِل (Merkle Proof) موجودی کاربران را به موارد بالا اضافه کرده و اطلاعات به‌دست آمده را به‌صورت ناشناس منتشر می‌کند. کاربران با استفاده از این پروتکل اثبات ذخایر می‌توانند موجودی خود را در گزارش تعهدات مالی مربوطه مشاهده و تایید کنند.

مطالعه بیشتر: صرافی های غیرمتمرکز و متمرکز

ساختمان داده درخت مرکل (Merkle Tree) با استفاده از فنون رمزنگاری لیستی از موجودی مشتریان را بدون فاش‌شدن اطلاعات شخصی آن‌ها به‌صورت عمومی منتشر می‌کند. این عملیات از طریق الصاق یک هش (Hash) رمزنگاری یا امضای دیجیتال به تمام داده‌های موجود صورت می‌گیرد.

بهترین شیوه جهت ارائه سند مربوط به تعهدات مالی و سطح اعتبار یک صرافی، بررسی‌های منظم تحت نظارت یک نهاد حساب‌رسی شبکه‌ای است. این نهاد حساب‌رس (Auditor) به‌صورت ناشناس یک اسنپ‌شات (Snapshot) از تمامی موجودی‌های صرافی تهیه و آن را در ریشه درخت مرکل وارد می‌کند؛ سپس موجودی حساب هر کاربر را بر اساس اطلاعات موجود در درخت مرکل با هش تراکنش مربوطه انطباق می‌دهد.

اخیراً ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، یک مقاله با جزئیات کامل در رابطه با چگونگی استفاده صرافی های متمرکز از پروتکل اثبات ذخایر و ارائه سند تعهدات مالی از طریق تکنیک درخت مرکل نوشته که از این لینک قابل دسترسی است.

تصویر بالا نشان می‌دهد که صاحبان حساب چگونه می‌توانند موجودی خود را در برابر گزارش دارایی‌های یک صرافی مورد تایید قرار دهند. به این ترتیب، صاحب حساب شماره ۰۰۱ تنها به اطلاعات موجود در محدوده خط قرمز نیاز دارد تا بتواند از حضور موجودی خود در تعهدات مالی صرافی (۱,۴۰۰) اطمینان حاصل کند.

فِمِکس (Phemex)، یکی دیگر از صرافی های برتر در بازار رمزارزها نیز مکانیزم اثبات ذخایر را جهت شفافیت امور در پلتفرم خود پیاده‌سازی کرده است. اکنون کاربران این صرافی ارز دیجیتال می‌توانند از طریق اثبات ذخایر، موجودی دارایی‌ها و تعهدات مالی پلتفرم را مورد بررسی و تایید قرار دهند.

مدلی که در بالا معرفی شد هنوز با یک نسخه کامل از اثبات ذخایر فاصله زیادی دارد، چرا که در انجام این فرآیند به یک نهاد حساب‌رسی شخص ثالث نیاز است؛ اما از جایی که تنها بخشی از درخت مرکل به کاربران نمایش داده می‌شود، مسائل مرتبط با حریم خصوصی تا حدی در آن رعایت شده است.

نکته مهم‌ این است که هرچه تعداد کاربران بیشتری از طریق درخت مرکل موجودی حساب خود را تایید کنند، احتمال تقلب یا کلاهبرداری صرافی مربوطه و مخفی نگه‌داشتن آمار تعهدات مالی آن ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود.

یکی دیگر از پیامدهای مثبت در استفاده از این مکانیزم این است که پلتفرم‌هایی که پتانسیل کلاهبرداری یا هرگونه رفتار مخربی را دارند، تمایلی به اثبات تعهدات مالی خود و به‌کارگیری اثبات ذخایر نشان نمی‌دهند و از این رو، از بازار کنار گذاشته می‌شوند. این مسئله می‌تواند یکی از قوی‌ترین عوامل و نشانه‌ها در بلوغ صنعت رمزارزها باشد و باعث کاهش سخت‌گیری‌ها از سوی نهادهای قانون‌گذار و سیاست‌مداران می‌شود.

در نهایت باید گفت که بهبود سطح امنیت صرافی های ارز دیجیتال و شفافیت در فعالیت‌های آن‌ها نباید به قیمت از دست‌رفتن حضانت شخصی و کنترل کاربر بر دارایی‌ها و اطلاعات مهم آن باشد. کاربران بازار رمزارزها باید بدانند چگونه از کلید خصوصی کیف پول خود محافظت کنند و هدف اصلی در استفاده از دارایی‌های رمزنگاری (حذف واسطه) را بشناسند.

در این پست سعی در ارائه یک توضیح جامع از پروتکل اثبات ذخایر داشتیم. چنانچه سوال، انتقاد و یا پیشنهادی در رابطه با این موضوع داشتید می‌توانید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.

سوالات مطرح شده در مورد اثبات ذخایر