عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا IDO چیست؟ راهنمای کامل IDO

یکی از دستاوردهای صنعت رمزارزها در مسیر بلوغ و تکامل خود، پیدایش رویدادهایی تحت عنوان عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (Initial DEX Offering) یا همان IDO بود که یکی دیگر از شیوه‌های جذب سرمایه برای یک پروژه کریپتویی محسوب می‌شود. نخستین نمونه از روش‌های رایج جذب سرمایه برای کمپانی‌های این حوزه، عرضه اولیه کوین یا ICO بود که در سال ۲۰۱۷ به اوج خود رسید و بسیاری از سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال را به‌معنای واقعی کلمه، یک‌شبه میلیاردر کرد.

پادکست مقاله عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز

رویدادهای عرضه اولیه کوین ویژه سرمایه‌گذاران خصوصی بود، اما چالش‌های زیادی را از جمله کمبود امنیت و اعتبار پروژه را تجربه کردند و برای افراد زیادی دردسرساز شدند. اما در عین حال، بسیاری از این پروژه‌ها هم بودند که به وعده‌های خود عمل کردند و اسکم (Scam) از آب در نیامدند. در هر صورت، این پروژه‌های اسکم اثر منفی خود را بر بازار رمزارزها گذاشتند و باعث شد افراد زیادی در دنیا به این بازار بدبین شوند.

رویدادهای عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز اما، با حضور خود در حوزه دیفای (DeFi) ارزهای دیجیتال، سعی دارند با این چالش‌ها مقابله و شیوه‌های نوینی از جذب سرمایه را ارائه کنند که در محوریت این رویدادها، صرافی‌های غیرمتمرکز رمزارزها قرار دارند.

در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، بررسی می‌کنیم که عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا IDO چیست، چگونه برگزار می‌شود و چه مزایا و معایبی می‌تواند برای شرکت‌کنندگان داشته باشد.

عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز چیست؟

فرض کنید در یک نمایشگاه با حضور چندین استارت‌آپ شرکت کرده‌اید که بنیان‌گذاران آن‌ها مشغول ارائه ایده‌ها و پروژه‌های خود هستند. یکی از این پروژه‌ها واقعاً نوآورانه بوده و پتانسیل زیادی برای رشد از خود نشان می‌دهد، اما سرمایه کافی برای پیاده‌سازی کامل آن را ندارد. در این‌جا، این استارت‌آپ سعی می‌کند به‌جای جذب سرمایه‌گذار یا دریافت وام از بانک‌ها، به هر شخصی که تمایل به شرکت در پروژه را دارد، یک توکن بدهد.

هولدرهای این توکن پس از تکمیل و راه‌اندازی پروژه، می‌توانند با استفاده از آن به مزایا یا خدمات مختلفی دسترسی پیدا کنند. این روش، دقیقاً مشابه با فرآیندی است که در یک رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا IDO در بازار ارز دیجیتال صورت می‌گیرد. عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، نوعی روش جذب سرمایه ویژه کاربران عادی و سرمایه‌گذاران شخصی است. این رویداد در یک صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال (DEX) و از طریق استخر نقدینگی (Liquidity Pool) و قرارداد هوشمند (Smart Contract) آن برگزار می‌شود.

رویدادهای IDO به‌عنوان جایگزینی برای عرضه‌های اولیه کوین یا ICO در نظر گرفته می‌شوند که پروژه ارز دیجیتال خود را در یک صرافی غیرمتمرکز راه‌اندازی می‌کنند. فعالیت در این رویدادها برای هیچ‌کس محدودیتی نداشته و فرد در ازای پرداخت سرمایه خود، توکن یا کوین پروژه را دریافت می‌کند. عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز در مقایسه با یک ICO، از سرعت و نقدینگی و عدالت بیشتری برخوردار است. این نقدینگی توسط یک صرافی غیرمتمرکز نظیر یونی سواپ (Uniswap)، پنکیک سواپ (Pancakeswap) یا . . . تامین شده که عملیات خرید توکن پروژه مربوطه را به‌صورت آنی انجام می‌دهند.

اجرای یک رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، شامل چندین مرحله مهم است که پروژه مربوطه را برای ورود به بازار، پیروی از مقررات لازم و سایر استانداردها آماه می‌کند. این مراحل به‌شرح زیر هستند:

• ارزیابی پروژه: یک پروژه ارز دیجیتال برای راه‌اندازی IDO خود، باید یک طرح تجاری قوی داشته باشد، کاربرد یا ابزاری واقعی را ارائه دهد و از لحاظ فنی، زیرساختی قدرتمند داشته باشد.

• توسعه قرارداد هوشمند: در یک رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، استفاده از قرارداد هوشمند به‌منظور شفافیت امور و اعتماد به پروژه ضروری است.

• گردآوری جامعه حامیان پروژه: یک پروژه جدید باید جامعه کاربری و حامیان خود را در سطحی قابل قبول ایجاد کند تا سرمایه‌گذاران به آن علاقه‌مند شوند و اعتماد کنند.

• مشارکت با یک DEX: انتخاب صحیح یک پلتفرم صرافی غیرمتمرکز، بدون شک در تامین نقدینگی برای توکن‌ها و توزیع آن‌ها حیاتی است.

عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز چگونه برگزار می‌شود؟

همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد، مهم‌ترین فرآیندها به‌ویژه گردآوری نقدینگی لازم در یک رویداد IDO، توسط یک صرافی غیرمتمرکز صورت می‌گیرد و به همین دلیل است که این پلتفرم‌ها، به کاربران تامین‌کننده نقدینگی (Liquidity Provider) در استخرهای خود پاداش‌های قابل توجهی را ارائه می‌دهند. نقدینگی بالا در یک صرافی غیرمتمرکز، باعث شده که معاملات آن‌ها بدون تاخیرهای غیرمنتظره و به‌صورت روان انجام شوند.

بسیاری از پروژه‌های برگزارکننده رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، به‌منظور حفظ کیفیت و بهبود معاملات رمزارز خود، بخشی از توکن‌ها را به پلتفرم DEX طرف قرارداد می‌دهند. همچنین، اکثریت این پروژه‌ها از بلاک چین‌های دارای الگوریتم اجماع اثبات سهام (Proof-of-Stake / PoS) استفاده کرده تا امنیت دارایی‌ها و تراکنش‌ها حفظ شود. اما دلیل اصلی استفاده از این بلاک چین‌ها، تشویق سرمایه‌گذاران به هولد دارایی‌ها و عدم فروش سریع آن‌ها است؛ به این ترتیب که سرمایه‌گذاران، توکن‌های خریده‌شده طی رویداد IDO را در پلتفرم پروژه خود استیک (Stake) کرده که برای آن‌ها سود و پاداش به‌همراه دارد.

معمولاً یک پروژه عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز پیش از شروع رویداد از طریق تیم مارکتینگ، در رسانه‌های اجتماعی معتبر شروع به تبلیغ پیش‌فروش توکن‌های خود می‌کند که پیش‌فروش‌ها عموماً چند دوره دارند. افراد علاقه‌مند، به وب‌سایت پروژه رجوع کرده و از طریق یک لینک اختصاصی به یک صرافی غیرمتمرکز یا درون خود وب‌سایت، یک کیف پول ارز دیجیتال را به پلتفرم متصل کرده و از طریق دارایی‌هایی که پلتفرم مشخص کرده، به خرید توکن پروژه می‌پردازند.

پس از اتمام دوره‌های پیش‌فروش، توکن پروژه معمولاً ابتدا در یک یا چند صرافی غیرمتمرکز لیست می‌شود و سرمایه‌گذارانی که در پیش‌فروش شرکت کرده، می‌توانند توکن‌هایی را که با قیمت پایینی خریداری کرده‌اند، با قیمت لحظه‌ای بازار به فروش برسانند. سرمایه‌گذاران جدید هم طبیعتاً می‌توانند به خرید و فروش و معامله رمزارز مربوطه بپردازند. افرادی که در پیش‌فروش‌ها شرکت کرده‌اند، توکن پروژه را با تخفیفی ویژه خریده‌اند که هنگام لیست‌شدن آن در پلتفرم‌های مختلف، از افزایش قیمت توکن خود بهره می‌برند.

دراین‌جا استفاده از یک DEX برای رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، نقدینگی لازم برای خرید و فروش یک توکن جدید تامین کرده و مینت (Mint) توکن‌ها و مدیریت آن‌ها برای بنیانگذاران پروژه، از طریق قراردادهای هوشمند بسیار راحت و سریع خواهد بود. به‌علاوه این پروژه‌ها با مشارکت یک صرافی غیرمتمرکز، نیازی به گذارندن فرآیندهای طاقت‌فرسا جهت گرفتن تاییدیه از نهادهای نظارتی منطقه خود نداشته و همین مسئله باعث شده که بتوانند به‌راحتی، رویداد IDO خود را برای سرمایه‌گذاران شخصی یا خُرد برگزار کنند.

از طرفی دیگر سرمایه‌گذاران یک پروژه عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، نیازی نیست که مدت زیادی را منتظر لیست‌شدن توکن‌های خود در صرافی‌های بازار باشند. زمانی که دوره پیش‌فروش یک IDO به‌پایان می‌رسد، توکن پروژه به‌سرعت در صرافی‌های غیرمتمرکز و سپس متمرکز لیست می‌شود و فرصت نقدکردن دارایی‌ها را به سرمایه‌گذاران می‌دهد.

البته که در این بین، ممکن است پروژه‌های بی‌کیفیت یا اسکم نیز IDO خود را برگزار کنند که نیاز به بررسی عوامل مختلف دارد تا کیفیت و اعتبار پروژه مشخص شود. به‌علاوه، صرافی غیرمتمرکز انتخابی برای پیش‌فروش و لیست توکن‌های پروژه نیز اهمیت زیادی دارد؛ یک صرافی غیرمتمرکز که امنیت و اعتبار زیادی نداشته باشد، ممکن است دچار نفوذهای فنی و امنیتی شود و سرمایه کاربران به سرقت برود. از این رو، برای شرکت در یک عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، اطلاعات خود را در مورد کل فرآیند پروژه تکمیل کنید و در شبکه‌های اجتماعی، اعتبار آن را بسنجید.

مطالعه بیشتر: ۳ زنگ خطر برای تشخیص پروژه های اسکم

تفاوت IDO با ICO و IEO در چیست؟

برآیند کلی تمامی رویدادهای عرضه اولیه کوین (ICO)، عرضه اولیه صرافی (IEO) و عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) مشابه هم هستند، اما رویکرد آن‌ها در جذب سرمایه با یکدیگر تفاوت دارد. مثلاً، کمپانی مربوطه در یک رویداد ICO وارد فرآیند ارزیابی سابقه و اعتبارسنجی نمی‌رود، زیرا دوره جذب سرمایه را خودش اجرا می‌کند و توکن‌ها پس از پایان دوره پیش‌فروش، در وب‌سایت رسمی پروژه مینت یا ساخته می‌شوند.

همچنین، ساخت و مدیریت قراردادهای هوشمند و سرمایه شرکت‌کنندگان برعهده تیم پروژه است. به دلیل همین ویژگی‌ها بود که پروژه‌های ICO اغلب اسکم و راگ پول (Rug Pull) از آب درآمدند و جامعه ارز دیجیتال را مجبور به توسعه روش‌های جایگزین نظیر IEO و IDO کرد.

در عرضه اولیه صرافی یا IEO، یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز (CEX) پروژه را ارزیابی کرده، سرمایه شرکت‌کنندگان را مدیریت می‌کند، قراردادهای هوشمند مورد نیاز را طراحی و اجرا کرده و در نهایت، توکن پروژه را در بازارهای خود لیست می‌کند. اما ارزیابی اولیه پروژه در IDO، برعهده یک صرافی ارز دیجیتال غیرمتمرکز است و همچنین، فرآیند ساخت و اجرای قراردادهای هوشمند و مدیریت سرمایه را پیش می‌برد. در یک رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، عملیات تخصیص و توزیع توکن‌های پروژه را قراردادهای هوشمند انجام داده که بر اساس میزان سرمایه پرداختی مشارکت‌کننده محاسبه می‌شود.

قرارداد هوشمند سرمایه را جمع کرده که در قالب ارزهای دیجیتال پشتیبانی‌شده توسط پروژه نظیر اتریوم (ETH) و بایننس کوین (BNB) توسط مشارکت‌کنندگان پرداخت شده و به‌طور خودکار، در ازای آن‌ها و بر اساس نرخ‌های از پیش تعیین‌شده، به هر سرمایه‌گذار توکن‌های پروژه را می‌دهد.

عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز چه مزایایی دارد؟

عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، مزایای زیادی در برابر سایر رویدادهای جذب سرمایه در بازار ارزهای دیجیتال یعنی IEO و ICO دارد که در بالا به آن‌ها اشاره شد. در ادامه، به مزایای IDO برای شرکت‌کنندگان و بنیان‌گذاران پروژه می‌پردازیم.

جذب سرمایه به‌صورت عادلانه: بسیاری از پروژه‌هایی که شیوه عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز را برای خود انتخاب می‌کنند، تمایلی به برگزاری رویداد جذب سرمایه خود برای سرمایه‌گذاران خصوصی ندارند. در عوض، محصول خود را قبل از عرضه به بازار، به سرمایه‌گذاران شخصی می‌فروشند که پس از عرضه و لیست‌شدن در صرافی‌ها، از سود آن بهره می‌برند.

چنین رویکردی، باعث می‌شود پروژه بتواند توکن‌ها خود را به جامعه سرمایه‌گذاران بزرگ‌تری بفروشد و در عین حال عدم محدودیت شرکت در این رویدادها، درهای ورود برای سرمایه‌گذاران خصوصی و سازمان‌ها را نیز باز گذاشته است.

نبود اسلیپج (Slippage): در یک رویداد IDO، توکن‌های پروژه نقدینگی کامل داشته و استخر سرمایه مربوطه، متعهد می‌شود که خرید توکن‌ها را بدون اسلیپج (اختلاف قیمت سفارش ثبت‌شده با قیمت اجراشده در سفارش) و به‌صورت آنی انجام دهد. این ویژگی، IDO ها را به یک شیوه کارآمد برای جذب سرمایه‌گذار تبدیل کرده است.

معامله سریع: شرکت‌کنندگان در یک رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، می‌توانند در لحظه‌ای که توکن پروژه در صرافی‌ها لیست می‌شود، به معامله و خرید و فروش آن بپردازند. همچنین، هرچه سریع‌تر در دوره پیش‌فروش توکن‌ها شرکت کرده باشند، توکن‌های خود را با قیمت کمتری می‌خرند.

هزینه‌های مازاد کم: صرافی غیرمتمرکز، مبتنی بر یک قرارداد هوشمند خوداجرا عمل می‌کند که هزینه اجرای آن و مدیریت استخر سرمایه و توکن‌های یک پروژه، شامل کارمزد گس (Gas Fee) می‌شود که توسط صرافی پرداخت می‌شوند و عموماً برای کاربر هزینه‌ای در بر نخواهد داشت.

تراکنش‌های امن: معاملات خرید و فروش توکن‌ها در یک پلفترم DEX، از طریق قراردادهای هوشمند پردازش شده و در بلاک چین مربوطه ثبت می‌شوند که از این جهت، از امنیت بالایی برخوردار هستند. همچنین، از جایی که در صرافی‌های غیرمتمرکز فرآیند بازگشت وجه وجود ندارد، گزینه جذابی برای حمله هکرها نیز محسوب نمی‌شوند.

معایب عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز

با وجود این‌که IDO ها مزایای زیادی دارند، باز هم این روش جذب سرمایه بدون عیب و ریسک نیست که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

ریسک کلاهبرداری: حوزه دیفای (DeFi) رمزارزها تا به حال شاهد میلیاردها دلار سرقت پول از پروژه‌های کلاهبرداری بوده که یعنی اعتبار و امنیت یک پروژه عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، باید مهم‌ترین اولویت سرمایه‌گذار باشد. دسترسی آزاد به رویدادهای IDO و نبود فرآیند ارزیابی و اعتبارسنجی پروژه، جنبه‌های مثبت و منفی خود را دارد که جنبه منفی آن، افزایش احتمال راه‌اندازی پروژه‌های اسکم است.

رشد قیمت هنگام راه‌اندازی پروژه: زمانی که رویداد IDO و پیش‌فروش توکن‌ها به‌پایان می‌رسد، به محض لیست‌شدن توکن در صرافی‌ها، قیمت آن به‌سرعت بالا رفته و تعداد کمی از سرمایه‌گذاران جدید می‌توانند توکن پروژه را با قیمت معقول و منصفانه بخرند.

احتمال دست‌کاری در قیمت: فرآیند یک IDO به‌گونه‌ای است که افراد می‌توانند باعث پامپ یا دامپ قیمت توکن مربوطه شوند؛ به این صورت که مثلاً برخی سرمایه‌گذاران مقدار زیادی از آن توکن را در کف قیمت خریده و پس از لیست‌شدن در بازارها، تمام موجودی خود را فروخته که اثر منفی قابل توجهی بر قیمت لحظه‌ای توکن پروژه می‌گذارد.

در هر صورت، سرمایه‌گذاران و اعضای تیم پروژه‌های IDO می‌توانند با رعایت جوانب احتیاط نظیر احراز هویت، شناخت رفتار بازار و نحوه تحولات آن و همچنین آگاهی در مورد موضع نهادهای قانونی و نظارتی منطقه خود، این ریسک‌ها و معایب را محدودتر کنند.

آیا سرمایه گذاری در IDO خوب است؟

عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا IDO، یکی از برجسته‌ترین، جدیدترین و جذاب‌ترین شیوه‌های سرمایه‌گذاری در بخش دیفای ارزهای دیجیتال است. اما با وجود این‌که IDO ها می‌توانند سودهای بزرگی را برای سرمایه‌گذار داشته باشند، شرکت در تمام رویداد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز که می‌بینید، به هیچ‌عنوان حرکت صحیح و اصولی نیست. شرکت در IDO ها ساده بوده و تنها با یک کیف پول ارز دیجیتال در وب‌سایت مربوطه انجام می‌شود و نیازی به واسطه ندارد. برخی از محبوب‌ترین پلفترم‌ها برای اجرای این رویدادها، صرافی‌های غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap)، پنکیک سوآپ (Pancakeswap) و سوشی سواپ (SushiSwap) هستند.

یکی از نکات حائز اهمیت، این است که علی‌رغم محبوبیت روزافزون IDO ها، صرافی‌های متمرکز بایننس (Binance) و کوین‌بیس (Coinbase) بر این بازار سلطه دارند و به همین دلیل، شاید اطلاع‌رسانی در مورد IDO ها خیلی خوب صورت نگیرد و اکثر سرمایه‌گذاران در این صرافی‌ها، به‌دنبال رویدادهای پیش‌فروش صرافی‌های متمرکز یا همان IEO ها هستند. البته که این شرایط با گذر زمان و آشنایی و آگاهی بیشتر فعالان بازار با صرافی‌های غیرمتمرکز و حوزه دیفای، دچار تحول خواهد شد. آینده پروژه‌های عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز روشن به نظر می‌رسد که نیاز به شناخت بیشتر از سوی جامعه کاربران رمزارزها دارد.

همچنین تعداد کاربرانی که در بخش دیفای رمزارزها فعالیت می‌کنند، هنوز کم است که البته روند رو به رشدی را سپری می‌کند. در نهایت، باید بدانید که IDO ریسک‌های ویژه خود را دارد و مانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، ممکن است قیمت توکن شما رشد چندانی نکند یا حتی دچار کاهش شود. به‌علاوه، نمی‌توان تمام پروژه‌های عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز را معتبر و خوش‌آتیه دید و ممکن است برخی از آن‌ها کلاهبرداری باشند. از این رو حتماً پیش از شرکت در هر IDO، ابتدا تحقیقات خود را در مورد پروژه و تمامی جوانب آن کامل کنید و سپس برای سرمایه‌گذاری تصمیم بگیرید.

در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، به بررسی رویدادهای عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا IDO پرداختیم. در صورتی که در رابطه با موارد فوق سوال، پیشنهاد و یا انتقادی داشتید، خواهشمندیم با ثبت نظر خود با ما در ارتباط باشید.

سوالات مهم از مقاله عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز