صفر تا صد نمودار عمق بازار در ارز دیجیتال

عمق بازار (Depth of Market / DOM) در دنیای ارزهای دیجیتال، به بیانی ترسیم لحظه‌ای سفارشات خرید و فروش یک رمزارز در قیمت‌های مختلف است. عمق بازار در واقع مقداری از یک ارز دیجیتال را نشان می‌دهد که معامله‌گران برای خرید یا فروش آن در سطوح قیمتی مختلف، آماده‌اند و سفارش ثبت کرده‌اند. به این ترتیب، از نمودار عمق بازار می‌توان جهت تحلیل لحظه‌ای عرضه و تقاضای یک رمزارز استفاده کرد.

پادکست مقاله عمق بازار

عمق بازار معمولاً به‌شکل یک نمودار در کنار تابلو سفارشات یک ارز دیجیتال در یک پلتفرم معاملاتی نمایش داده می‌شود و معامله‌گران از طریق آن، مجموع حجم معاملات و سفارش‌های ثبت‌شده را مورد بررسی قرار می‌دهند. در دنیای معامله‌گری و موفقیت در آن، درک و توانایی تحلیل نمودار عمق بازار اهمیت زیادی دارد. یک معامله‌گر می‌تواند با تحلیل این نمودار، جو فعلی بازار و قدرت هر سطح قیمتی را ارزیابی کند و محدوده‌های سنگین خرید و فروش را بشناسد.

در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، ابتدا بررسی می‌کنیم که عمق بازار چیست و سپس عوامل تاثیرگذار، نحوه تحلیل، استراتژی‌های مرتبط و معایب نمودار عمق بازار را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم.

عمق بازار چیست؟

عمق بازار (Depth of Market / DOM) در حوزه ارزهای دیجیتال، تعریفی از ظرفیت و قدرت بازار یک رمزارز برای حفظ و عدم تغییر قیمت در برابر سفارش‌های سنگین خرید یا فروش است. عمق بازار یک شاخص نشان‌دهنده میزان نقدینگی در یک بازار است و تعداد و حجم سفارش‌های خرید و فروش یک ارز دیجیتال را در قیمت‌های مختلف نشان می‌دهد.

عمق بازار یا DOM، اغلب در قالب یک چارت یا نمودار نمایش داده می‌شود و دارای دو بخش اصلی است: سفارش‌های خرید یا “Bid” در یک طرف نمودار و سفارش‌های فروش یا “Ask” در طرف دیگر نمودار؛ این دو بخش در برابر سطوح مختلف قیمت یک ارز دیجیتال ترسیم می‌شوند.

به‌عنوان مثال، تابلو سفارش‌های (Order Book) فروش و خرید بیت کوین در یک صرافی را در نظر بگیرید؛ در این تابلو یا لیست تمامی سفارش‌های خرید و فروش که هنوز تکمیل نشده‌اند، به‌تفکیک به نمایش درآمده‌ و حجم و قیمت هرکدام نیز مشخص است. حال در صورتی که مجموع حجم سفارش‌های سمت خرید بیت کوین بزرگ‌تر از سمت فروش باشد، به این معنی است که خریداران علاقه زیادی به این رمزارز پیدا کرده و به‌اصطلاح، فشار خرید بیت کوین در حال افزایش است. در نتیجه، عمق بازار بیت کوین در سمت فروش بیشتر است.

به همین شکل، در صورتی که مجموع حجم سفارش‌های فروش بیت کوین از سمت خرید بیشتر باشد، به این معنی است که عمق بازار در سمت فروش افزایش داشته و فشار فروش بیت کوین تشدید شده است.

بازاری که عمق زیادی داشته باشد، در برابر سفارش‌های سنگین با حجم بالا مقاوم‌تر بوده و قیمت دارایی مربوطه، تاثیر زیادی از آن‌ها نمی‌گیرد. به این ترتیب، قیمت ثبات بیشتری داشته و نوسانات کمتری را تجربه می‌کند. مثلاً اگر شخصی قصد فروش ۱۰۰ واحد بیت کوین را داشته باشد و بازار مربوطه از عمق خوبی برخوردار باشد، قیمت بیت کوین کاهشی جزئی را تجربه می‌کند؛ چرا که سفارش‌های خرید متعددی در قیمت‌های مختلف ثبت شده‌اند.

از سویی دیگر، همین سفارش فروش بیت کوین در بازاری که تعداد کمی سفارش خرید و عمق کمی داشته باشد، می‌تواند قیمت را دست‌خوش کاهشی سنگین کند. از این رو، معامله‌گران ارزهای دیجیتال به‌منظور ارزیابی سطح نقدینگی در یک بازار، پیش‌بینی نوسانات قیمت و انجام معاملات سودآور، باید درک کاملی از مفهوم عمق بازار داشته باشند.

با عوامل تاثیرگذار بر عمق بازار آشنا شوید

در بازار ارزهای دیجیتال، چندین فاکتور مختلف وجود دارند که در کنار هم می‌توانند میزان مقاومت قیمت یک ارز دیجیتال در برابر سفارش‌ها و معاملات بزرگ، یا همان عمق بازار مربوطه را دست‌خوش تغییر کنند. از این رو، بهینه‌بودن معاملات یک ارز دیجیتال و ثبات قیمت آن، به این عوامل بستگی دارد.

نقدینگی و نقدشوندگی (Liquidity): به بازاری که سفارش‌های خرید و فروش زیادی دارد، اصطلاحاً روان یا لیکویید (Liquid) گفته شده و ساختار چنین بازاری عمیق در نظر گرفته می‌شود. به همین ترتیب در بازاری که لیکویید نیست و عمق مطلوبی ندارد، سفارش‌های بزرگ در قیمت ارز مربوطه نوسانات شدیدی را رقم می‌زنند.

اختلاف میان قیمت سفارش‌های خرید و فروش (Spread): اختلاف میان بالاترین قیمت برای خرید (Bid) و پایین‌ترین قیمت برای فروش (Ask) یک ارز دیجیتال که به آن «اسپِرِد» هم می‌گویند، نشان‌دهنده میزان ثبات بازار و سطح فعالیت معامله‌گران در آن است. هنگامی که اسپرد میان سفارش‌ها کم باشد، بازار مربوطه از عمق خوبی برخوردار است (سفارش‌های خرید و فروش زیادی در قیمت‌های مختلف ثبت شده‌اند).

محبوبیت و حجم معاملات صرافی (Volume): عمق بازار هر ارز دیجیتال، در صرافی‌های مختلف تفاوت قابل توجهی دارد. پلتفرم‌هایی مثل بایننس (Binance)، کوین‌بیس (Coinbase) و کراکن (Kraken)، از جایی که تعداد زیادی کاربر فعال و حجم معاملات بالایی دارند، معمولاً بازارهای عمیقی را به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که صرافی‌های کمتر شناخته‌شده، ممکن است چنین عمق بازاری نداشته باشند و قیمت ارزهای دیجیتال در آن‌ها، در معرض نوسانات شدید از سوی سفارشات سنگین قرار بگیرند.

تعداد و حجم سفارش‌ها: عمق یک بازار با تعداد زیادی سفارش کوچک، بیشتر از بازاری است که تنها چند سفارش بزرگ و سنگین دارد. سفارش‌های کم‌حجم اما پرتعداد، نشان‌دهنده روان‌بودن فعالیت معامله‌گران و ثبات بیشتر قیمت رمزارز مربوطه است.

فعالیت بازارسازها: یک پلتفرم یا ربات بازارساز خودکار (Market Maker)، به‌طور منظم سفارش‌های خرید و فروش یک ارز دیجیتال را در قیمت‌های مختلف مرتب و ثبت می‌کند. از این رو، حضور بازارساز به‌دلیل در دسترس قراردادن سفارش‌های مختلف در سمت خرید و فروش، عمق یک بازار را بیشتر می‌کند.

شاخص‌های اقتصادی: اخبار و شاخص‌ها و عوامل مرتبط با اقتصاد کلان، می‌توانند عمق بازار دارایی‌های مختلف را تحت تاثیر قرار دهند. انتشار اخبار مثبت، باعث می‌شود سطح اطمینان سرمایه‌گذاران ارتقا یابد و عمق بازار مربوطه بیشتر شود. اما در صورت انتشار اخبار منفی، ابهامات در بازارهای مالی افزایش یافته و فعالان بازارها احتیاط را در دستور کار قرار می‌دهند.

قانون‌گذاری‌ها: وضع قوانین جدید برای ارزهای دیجیتال، در صورتی که در راستای شفافیت و عدالت در زمینه خرید و فروش و معامله این دارایی‌ها باشد، منجر به ترغیب سرمایه‌گذاران جدید و اعتماد آن‌ها به این بازارها شده و نتیجه‌ای جز افزایش عمق بازار رمزارزها را ندارد.

جفت‌ارزهای معاملاتی (Trading Pairs): هر جفت‌ارز معاملاتی، عمق بازار خود را دارد؛ جفت‌ارزهایی که در دسترس معامله‌گران و سرمایه‌گذاران زیادی قرار دارند، عمق بازار بیشتری داشته و سطح فعالیت معامله‌گران در بازار مربوطه بیشتر است. بهترین مثال برای این مورد، جفت‌ارزهای بیت کوین به تتر (BTC/USDT) و اتریوم به تتر (ETH/USDT) هستند که می‌توان گفت بیشترین عمق بازار را در برابر سایر جفت‌ارزهای معاملاتی دارند.

نحوه تحلیل نمودار عمق بازار ارز دیجیتال

نمودار عمق بازار یکی از پرکاربردترین ابزارهای تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود. معامله‌گرهای ارز دیجیتال با استفاده از این ابزار، سطح نقدینگی بازار یک رمزارز و سطوح احتمالی مقاومت و حمایت قیمت را ارزیابی کرده و به دیدگاه واضح‌تری برای انجام معاملات خود دست پیدا می‌کنند. یک معامله‌گر با استفاده از داده‌های مرتبط با عمق بازار یک ارز دیجیتال، می‌تواند نقاط تغییر روند قیمت را شناسایی و بر اساس آن، سفارش‌های خرید و فروش خود را تنظیم کند.

فرض کنیم یک معامله‌گر می‌خواهد عمق بازار بیت کوین در یک صرافی مثل بایننس یا اوکی‌اکس را تحلیل کند. این فرد ممکن است مجموعه‌ای از سفارش‌های خرید بیت کوین را در نزدیکی یک قیمت مشخص مشاهده کند که یعنی در این سطح، برای قیمت حمایت تشکیل شده است. به این ترتیب در صورتی که قیمت بیت کوین به این سطح برسد، احتمالاً سفارش‌های خرید تکمیل شده و به‌سمت بالا بازمی‌گردد و رشد پیدا می‌کند.

از طرفی دیگر، حضور تعداد زیادی سفارش فروش در قیمت‌های بالاتر نسبت به قیمت فعلی بیت کوین، نشان‌دهنده یک ناحیه مقاومتی احتمالی است؛ به این معنی که پس از افزایش قیمت بیت کوین تا این سطح یا ناحیه، سفارش‌های فروش تکمیل شده و احتمالاً قیمت را تحت فشار قرار داده و دچار کاهش می‌کنند.

معامله‌گران از نمودار عمق بازار جهت ارزیابی اثرات احتمالی سفارش‌های سنگین نیز استفاده می‌کنند. قبلاً گفتیم که یک یا چند سفارش سنگین خرید یا فروش، تاثیر کمی بر قیمت در یک بازار با عمق بالا می‌گذارند و معاملات بازار مربوطه، روان انجام شده و قیمت دارای ثبات است. اما اگر همین تراکنش‌ها در بازاری کم‌عمق انجام شوند، قیمت تاثیر زیادی از آن‌ها گرفته و در معرض نوسانات شدید قرار می‌گیرد.

گاهی اوقات در این نمودارها گروهی بزرگ از سفارش‌های خرید یا فروش به‌چشم می‌خورد که اصطلاحاً به آن‌ها دیوار خرید (Buy Wall) یا دیوار فروش (Sell Wall) گفته می‌شود. این دیوارها تاثیر قابل توجهی بر قیمت ارز دیجیتال مربوطه می‌گذارند. به همین دلیل و به‌عنوان مثال، یک معامله‌گر می‌تواند سفارش فروش خود را کمی پایین‌تر از یک دیوار فروش قرار دهد تا سریع‌تر از سایر فعالان بازار، دارایی‌های خود را بفروشد.

عمق بازار در کدام استراتژی معاملاتی اهمیت بیشتری دارد؟

از میان انواع استراتژی معاملاتی ارزهای دیجیتال که تاثیر زیادی از داده‌های عمق بازار می‌گیرند، می‌توان به سوئینگ تریدینگ (Swing Trading)، آربیتراژ (Arbitrage)، پوزیشن تریدینگ (Position Trading)، اسکلپینگ (Scalping) و معاملات الگوریتمی (Algorithmic Trading) اشاره کرد. در ادامه، نحوه اثرگذاری عمق بازار بر این استراتژی‌های معاملاتی را بررسی می‌کنیم.

سوئینگ تریدینگ: معامله‌گرانی که از استراتژی معامله سوئینگ استفاده می‌کنند، معمولاً موقعیت‌های خود را بین چند روز تا چند هفته باز نگه می‌دارند. هدف از این کار هم، کسب سود از نوسانات کوتاه‌مدت تا میان‌مدت قیمت در بازار مربوطه است. در این‌جا، عمق بازار کمک می‌کند تا معامله‌گر بتواند در قیمت‌های مطلوب و سودده، وارد یک معامله و یا از آن خارج شود. معامله‌گران سوئینگ در بازاری که عمق زیادی دارد، می‌توانند معاملات خود را به‌راحتی و بدون تاخیر و هزینه اضافی مثل اسلیپج (Slippage) اجرا کنند. اسلیپج در بازارهای کم‌عمق، باعث می‌شود قیمت اجرای یک معامله با قیمت ثبت‌شده توسط معامله‌گر تفاوت پیدا کند.

آربیتراژ: معامله‌گران استراتژی آربیتراژ، از اختلاف قیمت یک دارایی بین چند بازار و صرافی مختلف کسب سود می‌کنند. در این‌جا عمق بازار در راحتی اجرای معامله و هزینه اجرای آن تاثیر می‌گذارد که یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مورد نظر جهت اجرای صحیح و سودده استراتژی آربیتراژ به‌شمار می‌آید. آربیتراژ در بازارهای دارای عمق کارایی داشته و ریسک اسلیپج و اختلاف قیمت اجرا را از بین می‌برد.

پوزیشن تریدینگ: این دسته از معامله‌گرها، تمرکز اصلی خود را روی روندهای بلندمدت قیمت گذاشته و به نوسانات کوتاه‌مدت توجهی نمی‌کنند. بازه معاملاتی در پوزیشن تریدینگ ممکن است چند ماه تا چند سال باشد. در این‌جا عمق بازار، بر توانایی ورود و خروج معامله‌گران در معاملات سنگین و بزرگ، بدون اثر قابل توجهی در قیمت تاثیر می‌گذارد. با این‌که این مسئله هنگام اجرای تراکنش مربوطه اهمیت چندانی ندارد، این معامله‌گران با فعالیت در بازارهای دارای عمق، مطمئن هستند که اتمام دوره معامله و فروش آن‌ها، تاثیر زیادی بر قیمت نمی‌گذارد.

اسکلپینگ: اسکلپینگ نوعی از معاملات فرکانس بالا (HFT) محسوب می‌شود که تمرکز آن بر تغییرات قیمت یک ارز دیجیتال در هر دقیقه و ثانیه است. معامله‌گر از این طریق، به سودهای کوچک اما متعدد می‌رسد. از این رو، بازارهای دارای عمق بهترین گزینه برای انجام معاملات اسکلپ به‌شمار می‌آیند، چرا که نقدینگی لازم جهت ورود و خروج سریع از معاملات در اختیار کاربران قرار دارد. معامله‌گران استراتژی اسکلپینگ در سرعت بالای اجرای معاملات متعدد و اختلاف کم اسپرد قیمت‌ها، بهترین بازده را داشته و عمق زیاد یک بازار، کلید موفقیت آن‌ها محسوب می‌شود.

معاملات الگوریتمی: همان‌طور که از نامش پیدا است، معاملات الگوریتی از طریق نرم‌افزارهای کامپیوتری انجام می‌شوند که معاملات مختلفی را در قیمت‌های مختلف، به‌طور خودکار اجرا می‌کنند. این الگوریتم‌ها اغلب با استفاده از داده‌های عمق یک بازار، معاملات خود را بهینه می‌کنند. الگوریتم از طریق تحلیل تابلو سفارش‌های یک پلتفرم معاملاتی، بهترین زمان را برای خرید یا فروش یک ارز دیجیتال پیدا می‌کند تا معامله مربوطه، کمترین هزینه و تاثیر را در بازار داشته باشد. به این ترتیب بازاری که عمق بیشتری داشته باشد، برای عملکرد بهینه یک الگوریتم ضروری است.

جوانب منفی عمق بازار را فراموش نکنیم!

استفاده از داده‌ها و نمودار عمق بازار در بازار ارز دیجیتال، ریسک‌ها و معایب ویژه خود را نیز دارد. این ریسک‌ها شامل مواردی چون دست‌کاری در بازار یک رمزارز، ثبت سفارشات جعلی یا اسپوفینگ (Spoofing)، واش تریدینگ (Wash Trading)، عدم شفافیت در یک بازار به‌دلیل انجام معاملات خارج از صرافی و الگوریتم‌های معاملات فرکانس بالا می‌شود. چنین فعالیت‌هایی می‌توانند معامله‌گران را گمراه کنند و سرمایه آن‌ها از دست برود.

شاید در نگاه اول، نمودار عمق بازار کمی پیچیده و غیر قابل فهم به نظر برسد؛ اما شما می‌توانید با درک صحیح نحوه رفتار یک بازار مالی و اصول و قواعد تابلو سفارشات صرافی، به‌خوبی اطلاعات موجود در این نمودار را بفهمید و آن‌ها را تحلیل کنید.

نمودار عمق بازار، داده‌های موجود را به‌صورت لحظه‌ای نمایش می‌دهد که باعث می‌شود چنین نموداری، دائماً در حال تغییراتی سریع باشد. این نوسانات باعث می‌شوند گرفتن یک تصمیم به‌موقع و صحیح برای یک معامله، چالش‌برانگیز شود.

از طرفی، سرمایه‌گذاران بزرگ بازارها یا همان نهنگ‌ها، با ثبت سفارش‌های سنگین خود می‌توانند ذهنیت اکثریت سرمایه‌گذاران را تغییر دهند و تصویری اشتباه از وضعیت عرضه و تقاضای فعلی یک ارز دیجیتال به‌وجود آورند.

تحلیل نمودار عمق بازار، معمولاً به شما دیدگاهی در برابر شرایط فعلی بازار یک ارز دیجیتال در بازه کوتاه‌مدت می‌دهد که یعنی تاریخچه عملکرد رمزارز مربوطه، برای شما در چنین تحلیلی کاربرد ندارد. این یعنی که شما با نمودار عمق بازار، در مورد تغییرات لحظه‌ای و فعلی یک بازار اطلاعات کسب می‌کنید و دانشی در مورد فاکتورهای بنیادی تاثیرگذار پروژه مربوطه به‌دست نمی‌آورید.

در نهایت باید گفت درک مفهوم و نحوه عملکرد نمودار عمق بازار، جهت بهینه‌سازی معاملات در بازار پرتلاطم ارزهای دیجیتال ضروری است. عمق بازار در واقع قدرت و توانایی یک بازار در جذب سفارش‌های بزرگ، بدون تغییر در قیمت را نشان می‌دهد. این مفهوم در قالب یک شاخص نشان‌دهنده نقدینگی، به شما میزان ثبات و نوسانات در یک بازار را نشان داده که درک صحیح آن، مسیر روشنی در دنیای غیر قابل پیش‌بینی ارزهای دیجیتال پیش روی شما قرار می‌دهد.

در این مقاله از صرافی او ام پی فینکس، سعی کردیم راهنمای کاملی از عمق بازار در ارزهای دیجیتال به شما ارائه دهیم. در صورتی که پیرامون مطالب فوق سوال، انتقاد و یا پیشنهادی دارید، خواهشمندیم با ثبت نظر خود با ما ارتباط بگیرید.

سوالات شما در مورد عمق بازار