بیت کوین BIP 119 چیست؟ نگاهی به جنجالیترین آپدیت بیتکوین

در اکوسیستم بیتکوین، هر تغییر کوچکی میتواند پیامدهای بزرگی داشتهباشد. حال تصور کنید یک پیشنهاد فنی، با هدف افزودن قابلیتهای جدید به بیتکوین، به نقطهای از جدل برسد که توسعهدهندگان، کاربران و حتی ماینرها را درگیر یک بحث عمیق درباره آینده این رمزارز کند. این درست همان اتفاقی است که پروپوزال BIP 119 قصد دارد رقم بزند؛ طرحی که با هدف ارتقاء قابلیتهای قراردادهای هوشمند در بیتکوین معرفی شد، اما در عین حال نگرانیهایی درباره تمرکز اختیارات توسعه و امنیت شبکه را برانگیخت.
در این مقاله، به زبان ساده بررسی میکنیم که BIP 119 چیست، چه ویژگیهایی به بیتکوین اضافه میکند و چرا تبدیل به یکی از بحثبرانگیزترین پیشنهادهای تاریخ این شبکه شدهاست. اگر به آینده بیتکوین و روند توسعه آن علاقهمندید، این مقاله را از دست ندهید.
بیت کوین BIP 119 چیست؟

بیت کوین BIP 119، یا بهعبارت دقیقتر Bitcoin Improvement Proposal 119، یکی از بحثبرانگیزترین پیشنهادهای فنی برای توسعه شبکه بیتکوین در سالهای اخیر است که در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد شد. این پروپوزال توسط توسعهدهندهای به نام جرمی رابین (Jeremy Rubin) ارائه شده و هدف آن افزودن یک قابلیت جدید با نام OP_CHECKTEMPLATEVERIFY (CTV) به بیتکوین است. این دستور جدید به بیتکوین امکان میدهد از نوعی ویژگی به نام (covenantsمحدودسازی تراکنشها) پشتیبانی کند.
در حالت عادی، بیتکوین پس از خرج شدن، بهصورت کامل در کنترل دریافتکننده قرار میگیرد و او میتواند با آن هر کاری انجام دهد. اما BIP 119 امکان تعریف “قالب تراکنش” را فراهم میکند؛ یعنی شما میتوانید از پیش تعیین کنید که بیتکوین فقط در قالب تراکنشهایی خاص خرج شود. بهعبارت دیگر، این طرح قابلیتی مانند قراردادهای هوشمند در بلاکچین اتریوم را به بیتکوین اضافه میکند.
برخی از کابردهای این پروژه شامل:

پل کهکشانی او ام پی فینکس
دیگه نیازی نیست رمزارزهات رو نقد کنی! پل کهکشانی اوامپی فینکس، از رمزارزات کم میکنه و تراکنش ریالی انجام میده
همین حالا سفارش بده- ساخت کیفپولهای محدودشده (Vaults): این ویژگی میتواند از سرقت داراییها جلوگیری کند. مثلاً کاربر فقط مجاز باشد هر هفته مقدار مشخصی بیتکوین را به یک آدرس خاص منتقل کند.
- کاهش تراکم شبکه: با استفاده از CTV میتوان تراکنشهای بزرگ را بهصورت فشرده و کمهزینه ارسال کرد و تhیید نهایی آنها را به آینده موکول نمود.
- بهبود قابلیتهای لایه دوم: این پروپوزال میتواند به توسعه کانالهای جمعی و پلهایی بین بیتکوین و سایر راهکارهای مقیاسپذیری کمک کند.
پروژه BIP 119 میتواند انقلابی در شبکه بیتکوین ایجاد کند و امکانات جدیدی مانند استخرهای پرداخت را که برای صرافیها و ارائهدهندگان خدمات لایتنینگ مفید هستند را به شبکه بیافزاید.
نحوه کارد کرد CTV یا BIP 119 بیت کوین

برای درک نحوه عملکرد BIP 119، ابتدا باید با مفهومی به نام OP_CHECKTEMPLATEVERIFY یا CTV آشنا شویم. این دستور جدید در زبان اسکریپتنویسی بیتکوین قرار است امکان ایجاد تراکنشهای محدودشده (Templated Transactions) را فراهم کند. یعنی بهجای آن که بیتکوین پس از خرج شدن در کنترل کامل گیرنده باشد، تنها اجازه خرج شدن در قالبهایی از پیش تعریفشده را خواهد داشت.
CTV به یک خروجی تراکنش (UTXO) اجازه میدهد که فقط در صورتی خرج شود که تراکنش بعدی دقیقا با قالب (template) از پیش تعریفشدهای مطابقت داشتهباشد. این قالب شامل ویژگیهایی مثل ورودیها، خروجیها، مقادیر و اندازه تراکنش است. زمانی که شما از OP_CTV در یک اسکریپت استفاده میکنید، در واقع تعیین میکنید که کوین فقط تحت شرایط مشخصشده در این الگو قابل خرج شدن است.
برای مثال، فرض کنید کاربری میخواهد بیتکوین را به یک آدرس خاص منتقل کند، اما تنها در صورتی که تراکنش بعدی شامل دو خروجی خاص و با مقدارهای دقیق باشد. با OP_CTV، میتوان این شرط را از همان ابتدا در تراکنش لحاظ کرد، بهطوریکه شبکه فقط وقتی آن کوین را معتبر بداند که در آینده دقیقا همین شرایط برآورده شود.
در سطح فنی، CTV با استفاده از تابع هش، الگوی یک تراکنش را تعریف میکند. یعنی:
- کاربر یک قالب تراکنش تعریف میکند (مثلاً: ۲ خروجی به آدرس A و B، با مقدار مشخص).
- این قالب هش میشود و در اسکریپت بیتکوین ذخیره میگردد.
- در هنگام تلاش برای خرج کردن کوین، شبکه بررسی میکند که آیا تراکنش جدید با همان هش مطابقت دارد یا نه.
- اگر مطابقت نداشته باشد، تراکنش رد میشود.
CTV امکان ایجاد تراکنشهای قابل پیشبینی، امن و قابل کنترل را فراهم میکند. این یعنی میتوان از همان ابتدا برای مسیر خرج شدن بیتکوین قوانین سختگیرانهای تعریف کرد، که برای مثال در مواقع سرقت یا خطای انسانی، مانع از دست رفتن دارایی شود.
ویژگی های پرپوزال CTV

پروپوزال BIP 119 با معرفی دستور CTVمجموعهای از قابلیتهای نوآورانه را به شبکه بیتکوین اضافه میکند. هدف اصلی این قابلیت، ایجاد کنترل بیشتر بر نحوه خرج شدن بیتکوینها است؛ بهطوریکه کاربران، توسعهدهندگان و شرکتها بتوانند ساختارهای تراکنشی پیشرفتهتری را طراحی کنند که هم امنتر باشند، هم ارزانتر و هم حریم خصوصی بهتری فراهم کنند.
در ادامه با مهمترین ویژگیهای این پروپوزال آشنا میشویم:
بهبود حریم شخصی
CTV به کاربران اجازه میدهد چندین تراکنش آینده را در قالب یک الگوی واحد قالببندی کنند. از آنجایی که تمام تراکنشها یکسان به نظر میرسند (از نظر ساختار و مقصدها)، تشخیص اینکه یک تراکنش متعلق به چه کسی است یا چرا انجام شده، برای کاربران خارجی سختتر خواهد بود. این موضوع میتواند ردیابی تراکنشها توسط اشخاص ثالث را دشوارتر کند و به حفظ حریم خصوصی کاربران کمک کند.
امکانات امنیتی
با استفاده از CTV، میتوان والتهایی با محدودیتهای خرجکرد سفارشی ایجاد کرد؛ بهعنوان مثال، یک کاربر میتواند داراییهای خود را در کیفپولی ذخیره کند که فقط اجازه برداشت تدریجی با تاخیر زمانی مشخص یا به آدرس خاصی را دارد. این نوع ساختارها، در برابر هک یا سرقت دارایی بسیار مقاومتر هستند و بهویژه برای شرکتها و موسسات مالی بسیار کاربردیاند.
امکان امضای شرطی
CTV امکان ساخت تراکنشهایی با شروط خاص برای امضا را فراهم میکند. این یعنی شما میتوانید از قبل مشخص کنید که یک کوین فقط در صورت برآورده شدن شرایطی خاص خرج شود—مثلاً فقط با امضای یک کلید مشخص، یا پس از گذشت زمان معین. این قابلیت زمینهساز طراحی انواع ساختارهای امنیتی پیشرفته در شبکه بیتکوین است، از جمله:
- تراکنشهای قابل برگشت (Reversible Transactions): در صورت بروز خطا یا حمله، میتوان از قبل مکانیزمی تعریف کرد که تراکنش به حالت اولیه بازگردد.
- کیفپولهای چند امضایی (Multisig): مثل این که خرج کردن بیتکوین تنها با تأیید همزمان دو یا چند طرف مجاز باشد.
- پرداختهای شرطی با زمانبندی: مانند پرداختهای اقساطی یا پرداختهایی که فقط بعد از یک تاریخ خاص قابل اجرا هستند.
این ویژگیها امکان اجرای قراردادهای هوشمند ساده، امن و بدون نیاز به زبانهای اسکریپتنویسی پیچیده را فراهم میکنند و انعطافپذیری شبکه بیتکوین را بهطور چشمگیری افزایش میدهند.
کاهش هزینه تراکنش
با استفاده از CTV، کاربران میتوانند تراکنشهایی با ساختار قابل پیشبینی و بهینهسازیشده ایجاد کنند. این موضوع منجر به صرفهجویی در فضای بلاک و کاهش کارمزدهای شبکه میشود، چون نیازی به ذخیره یا تایید مکرر اطلاعات مشابه در تراکنشهای متعدد نخواهد بود.
حجم کم تراکنش
یکی دیگر از مزایای CTV، کاهش اندازه تراکنشها بهدلیل استفاده از قالبهای هششده است. بهجای ذکر کامل هر ورودی و خروجی، تنها یک قالب خلاصه از تراکنش آینده ذخیره میشود که فضای بسیار کمتری اشغال میکند. این امر برای مدیریت مقیاسپذیری شبکه بسیار مفید است.
آیا طرح CTV برای بیت کوین ارتقا است؟

اگرچه طرح CTV بهنظر میرسد بتواند بیتکوین را به مرحله جدیدی ارتقا میدهد اما همه تحلیلگران با این موضوع موافق نیستند. از یک سو، این پروپوزال با ارائه ابزارهایی برای کنترل بیشتر بر خرج تراکنشها، امکان طراحی ولتهای امنتر، قراردادهای سادهتر و کاهش هزینه شبکه را فراهم میکند.
از سوی دیگر، برخی از اعضای جامعه بیتکوین نگراناند که افزودن قابلیتهایی مثل Covenants، در عین این که میتواند شبکه را قدرتمندتر کند، اما میتواند در آینده به راههایی ختم شود که روح آزادی و تمرکززدایی بیتکوین را به خطر بیندازد. این مخالفان همچنین طرح CTV را غیرضروری میدانند و معتقدند باعث ایجاد محدودیتهای اساسی در خرج کردن بیت کوین میشود.
اما بیاید تا نگاهی به دلایل موافقان و مخالفان این طرح بیاندازیم.
دلایل موافقان
- افزایش امنیت و امکان ساخت والتهای محدودشده و ضد سرقت
- بهینهسازی استفاده از فضای بلاک و کاهش هزینه تراکنش
- قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند ساده بدون نیاز به راهکارهای خارج از شبکه
- کمک به مقیاسپذیری لایه دوم بیتکوین
دلایل مخالفان
- نگرانی از افزایش پیچیدگی زبان اسکریپت بیتکوین و اثرات بلندمدت آن
- ترس از آنکه Covenants به محدودسازیهای گستردهتر در آینده منجر شوند
- اعتراض به روش فعالسازی پیشنهادی توسط توسعهدهنده (Speedy Trial) که بهزعم منتقدان، فاقد اجماع کافی بود
CTV از نظر فنی قابلیتهای پیشرفتهای را به بیتکوین اضافه میکند که بسیاری از مشکلات کنونی شبکه را هدف گرفتهاند. اما همانطور که در هر تغییر مهمی در بیتکوین مرسوم است، اجماع، شفافیت و احتیاط، کلید اصلی تصمیمگیری درباره آن خواهند بود. بنابراین، این طرح در نگاه فنی یک ارتقا محسوب میشود، اما در بعد اجتماعی و فلسفی، هنوز محل بحث است.
جایگزینهای پرپوزال BIP 119

در حالی که BIP 119 یا CTV یکی از نخستین پیشنهادها برای اجرای قابلیت Covenants (قراردادهای شرطی در بیتکوین) بود، اما این تنها مسیر برای رسیدن به این هدف نیست. برخی توسعهدهندگان جامعه بیتکوین پیشنهادهای جایگزینی را مطرح کردهاند که یا ویژگیهایی فراتر از CTV دارند یا با ساختار فنی متفاوتی طراحی شدهاند تا برخی از نگرانیهای امنیتی یا فلسفی منتقدان را کاهش دهند.
مهمترین جایگزینهای بیت کوین BIP 119 عبارتند از:
OP_VAULT
این طرح نیز توسط جرمی رابینز، همان توسعهدهنده BIP 119، بهعنوان نسخهای ایمنتر و منعطفتر نسبت به CTV مطرح شده است.OP_VAULT بهطور خاص بر امکان ساخت کیفپولهای دارای «مسیر خروج اضطراری» تمرکز دارد، یعنی کاربر میتواند در صورت شناسایی تراکنش مشکوک، دارایی خود را به یک آدرس امن دیگر منتقل کند. این قابلیت برای جلوگیری از حملات احتمالی بسیار مفید است.
APO یا ANYPREVOUT
این طرح برای پشتیبانی از کانالهای پرداخت انعطافپذیر در لایه دوم بیتکوین طراحی شده است و بهصورت غیرمستقیم میتواند بخشی از نیازهای covenants را پاسخ دهد. در عین حال، APO برای استفاده در راهکارهایی مانند Eltoo مکانیزمی برای بهبود Lightning Network کاربرد دارد.
CSFS (Covenant-enabling Signature Flag Systems)
این یک رویکرد مفهومی است که تلاش میکند بدون نیاز به اضافه کردن OPCODEهای جدید، با استفاده از سیگنالدهی در امضاها، محدودیتهایی برای نحوه خرج کوینها اعمال کند. این مسیر در مراحل اولیه بررسی قرار دارد و هنوز به بلوغ کامل نرسیدهاست.
BIP 119؛ نقطه آغاز یا محل مناقشه؟
پروپوزال BIP 119 با معرفی CTV یکی از جدیترین تلاشها برای گسترش قابلیتهای بیتکوین و نزدیکتر شدن آن به مفاهیم پیشرفتهای مثل قراردادهای هوشمند و کیفپولهای قابل برنامهریزی است. این طرح، امکاناتی مثل محدودسازی خرج تراکنشها، بهبود امنیت، کاهش هزینه و حتی ارتقای حریم خصوصی را به همراه دارد.
با این حال، بیتکوین تنها یک شبکه فنی نیست، بلکه یک پروژه اجتماعی و جهانی نیز بهشمار میرود. از همین رو، تغییراتی مانند BIP 119 علاوه بر مزایای فنی، نیازمند اجماع اجتماعی گسترده و درک عمیق از پیامدهای آینده آن هستند.
چه این پروپوزال نهایی شود و چه جایگزینهایی مانند OP_VAULT یا ANYPREVOUT مسیر توسعه را ادامه دهند، یک چیز قطعی است: بیتکوین در مسیر تکامل قرار دارد، و گفتگوهای فنی و جامعهمحور، موتور محرک این پیشرفت خواهند بود.
سوالات متداول درباره بیت کوین BIP 119
- بیت کوین BIP 119 یا CTV چیست؟
BIP 119 یک پیشنهاد برای افزودن دستور OP_CHECKTEMPLATEVERIFY به بیتکوین است که امکان ساخت تراکنشهای شرطی و امنتر را فراهم میکند.
- آیا CTV باعث محدود شدن آزادی کاربران در بیتکوین میشود؟
خیر. CTV تنها ابزارهایی برای اختیاری کردن محدودیتها فراهم میکند و تا زمانی که کاربران خودشان نخواهند، این محدودیتها اعمال نمیشوند.
- آیا جایگزینی برای BIP 119 وجود دارد؟
بله، طرحهایی مثل OP_VAULT و ANYPREVOUT بهعنوان جایگزینهای احتمالی CTV در حال بررسی هستند و ممکن است برخی از نگرانیها را بهتر رفع کنند.